Sidebar
सामवेद के मन्त्र
सामवेद - मन्त्रसंख्या 657
ऋषिः - शतं वैखानसः
देवता - पवमानः सोमः
छन्दः - गायत्री
स्वरः - षड्जः
काण्ड नाम -
7
प꣡व꣢मानस्य ते कवे꣣ वा꣢जि꣣न्त्स꣡र्गा꣢ असृक्षत । अ꣡र्व꣢न्तो꣣ न꣡ श्र꣢व꣣स्य꣡वः꣢ ॥६५७॥
स्वर सहित पद पाठप꣡व꣢꣯मानस्य । ते꣣ । कवे । वा꣡जि꣢꣯न् । स꣡र्गाः꣢꣯ । अ꣣सृक्षत । अ꣡र्व꣢꣯न्तः । न । श्र꣣वस्य꣡वः꣢ ॥६५७॥
स्वर रहित मन्त्र
पवमानस्य ते कवे वाजिन्त्सर्गा असृक्षत । अर्वन्तो न श्रवस्यवः ॥६५७॥
स्वर रहित पद पाठ
पवमानस्य । ते । कवे । वाजिन् । सर्गाः । असृक्षत । अर्वन्तः । न । श्रवस्यवः ॥६५७॥
सामवेद - मन्त्र संख्या : 657
(कौथुम) उत्तरार्चिकः » प्रपाठक » 1; अर्ध-प्रपाठक » 1; दशतिः » ; सूक्त » 3; मन्त्र » 1
(राणानीय) उत्तरार्चिकः » अध्याय » 1; खण्ड » 1; सूक्त » 3; मन्त्र » 1
Acknowledgment
(कौथुम) उत्तरार्चिकः » प्रपाठक » 1; अर्ध-प्रपाठक » 1; दशतिः » ; सूक्त » 3; मन्त्र » 1
(राणानीय) उत्तरार्चिकः » अध्याय » 1; खण्ड » 1; सूक्त » 3; मन्त्र » 1
Acknowledgment
विषय - प्रथम मंत्रात परमात्मरूप सोमाच्या रसधातुंचे वर्णन केले आहे.
शब्दार्थ -
(कवे) हे वेदकाव्याचे रचयिता कवी, हे (रजित्) बलशाल परमेश्वर (पवमानस्य) आम्हांस पवित्र करणाऱ्या अशा तुझ्याकडून (सर्गा:) आनन्दाच्या धारा (श्रवस्थव:) आम्हाला यशस्वी करीत (असृक्षत) तुझ्यापासून आमच्याकडे सतत वाहत आहेत. (न) जसे (अर्वन्त:) घोडे अश्वशालितून मुक्त केल्यानंतर धावत सुटतात. तसेच आनन्दाच्या धारा आम्हा भक्तांच्या हृदयाकडे वेगाने वाहत आहेत. (श्रवस्तत्व:) (दुसरा अर्थ - अश्वशालेतून कुरणाकडे दौडणारे) तात्पर्य असा की त्या दौडणाऱ्या अश्वाप्रमाणे आनन्याच्या धारा तुझ्यापासून निघून आमच्याकडे देताहेत. (तू आनंदाचा स्त्रोत आहेस. आम्ही तो आनन्द स्विकारला पाहिजे. ।।१।।
भावार्थ - परमेश्वराचे उपासक जन परमात्याहून त्यांच्या आत्म्याकडे प्रवाहित होत देणाऱ्या आनंदाच्या निझेराचा प्रवाह स्वत: अनुभव करतात. ।।१।।
विशेष -
या मंत्रात उपमा अलंकार आहे. ‘श्रवस्थव:’ शब्दात श्लेष अलंकार आहे. ।।१।।