English
ऋग्वेद - मण्डल 1/ सूक्त 23/ मन्त्र 1
ती॒व्राः सोमा॑स॒ आ ग॑ह्या॒शीर्व॑न्तः सु॒ता इ॒मे। वायो॒ तान्प्रस्थि॑तान्पिब॥
स्वर सहित पद पाठती॒व्राः । सोमा॑सः । आ । ग॒हि॒ । आ॒शीःऽव॑न्तः । सु॒ताः । इ॒मे । वायो॒ इति॑ । तान् । प्रऽस्थि॑तान् । पि॒ब॒ ॥
स्वर रहित मन्त्र
तीव्राः सोमास आ गह्याशीर्वन्तः सुता इमे। वायो तान्प्रस्थितान्पिब॥
स्वर रहित पद पाठतीव्राः। सोमासः। आ। गहि। आशीःऽवन्तः। सुताः। इमे। वायो इति। तान्। प्रऽस्थितान्। पिब॥
ऋग्वेद - मण्डल » 1; सूक्त » 23; मन्त्र » 1
अष्टक » 1; अध्याय » 2; वर्ग » 8; मन्त्र » 1
अष्टक » 1; अध्याय » 2; वर्ग » 8; मन्त्र » 1
Subject [विषय - स्वामी दयानन्द] - In the first Mantra of this hymn the attributes of Vayu are taught.
Translation [अन्वय - स्वामी दयानन्द] - These sharp and desirable substances are present here. it is the Vayu (wind) that covers them from all sides and it is again the wind that takes them in, when they move.
Commentator's Notes [पदार्थ - स्वामी दयानन्द] -
(सोमास:) सूयन्ते उत्पद्यन्ते ये ते पदार्थाः । अत्र अर्तिस्तु सुहृ (उणादि० १.१३९) अनेन षु-प्रसवश्वर्ययोः इति धातोर्मन् प्रत्ययः । आज्जसेर सुक् इत्यसुक्च (आगहि) सर्वतः प्राप्नोति । अत्र व्यत्ययो लड्थें लोट् । बहुलं छन्दसीति शपो लुक्च | (आशीर्वन्तः ) आशिष : प्रशस्ताः कामना भवन्ति येषां ते । अत्र शास इत्वे आशास:क्वावुपसंख्यानम् || (अष्टा० ६.४.३४ ) अनेन वार्तिकेनाशीरिति सिद्धम् । = desirable. (प्रस्थितान ) इतस्तत: चलितान् । = moving hither and thither.
Purport [भावार्थ - स्वामी दयानन्द] - It is the Vayu (wind) that makes all substances which are desired by all and by attaining which they consider themselves to be lucky, givers of health. Men should know well the attributes whether sharp or mild of all objects and then take proper benefit from them.
Translator's Notes -
विप्रास इति मेधाविनाम (निघ० ३.१५ )
विपन्यवः is derived from पन व्यवहारे स्तुतौ च Here it is the praisers of God-devotees. So according to this Mantra, it is by the combination of knowledge, devotion and action that it is possible to attain God.