ऋग्वेद - मण्डल 3/ सूक्त 55/ मन्त्र 1
ऋषिः - प्रजापतिर्वैश्वामित्रो वाच्यो वा
देवता - विश्वेदेवा, उषा
छन्दः - निचृत्त्रिष्टुप्
स्वरः - धैवतः
उ॒षसः॒ पूर्वा॒ अध॒ यद्व्यू॒षुर्म॒हद्वि ज॑ज्ञे अ॒क्षरं॑ प॒दे गोः। व्र॒ता दे॒वाना॒मुप॒ नु प्र॒भूष॑न्म॒हद्दे॒वाना॑मसुर॒त्वमेक॑म्॥
स्वर सहित पद पाठउ॒षसः॑ । पूर्वाः॑ । अध॑ । यत् । वि॒ऽऊ॒षुः । म॒हत् । वि । ज॒ज्ञे॒ । अ॒क्षर॑म् । प॒दे । गोः । व्र॒ता । दे॒वाना॑म् । उप॑ । नु । प्र॒ऽभूष॑न् । म॒हत् । दे॒वाना॑म् । अ॒सु॒र॒ऽत्वम् । एक॑म् ॥
स्वर रहित मन्त्र
उषसः पूर्वा अध यद्व्यूषुर्महद्वि जज्ञे अक्षरं पदे गोः। व्रता देवानामुप नु प्रभूषन्महद्देवानामसुरत्वमेकम्॥
स्वर रहित पद पाठउषसः। पूर्वाः। अध। यत्। विऽऊषुः। महत्। वि। जज्ञे। अक्षरम्। पदे। गोः। व्रता। देवानाम्। उप। नु। प्रऽभूषन्। महत्। देवानाम्। असुरऽत्वम्। एकम्॥
ऋग्वेद - मण्डल » 3; सूक्त » 55; मन्त्र » 1
अष्टक » 3; अध्याय » 3; वर्ग » 28; मन्त्र » 1
अष्टक » 3; अध्याय » 3; वर्ग » 28; मन्त्र » 1
Subject [विषय - स्वामी दयानन्द] - The attributes of Usha (dawn) are stated.
Translation [अन्वय - स्वामी दयानन्द] - When the preceding dawns appear, the great imperishable Mahattatva (the great principle) is manifested on the face of the earth. You should know that One God is adoring the vows and laws of the enlightened truthful persons, and is the life of the earth and all other elements.
Commentator's Notes [पदार्थ - स्वामी दयानन्द] -
N/A
Purport [भावार्थ - स्वामी दयानन्द] - The electric wave is present in the dawn and the men take it at that time. You should adore that One God, 'Supreme, who has no second and pervades the matter and all other objects and He upholds them.
Foot Notes - (देवानाम्) । विदुषाम | विद्वांसो हि देवा: । ( Stph वं 3, 7, 3, 10 ) सत्यमया व देवा: एतरेय ब्रा 1, 6 कौषीतकी 2, 8, अष्टो वसवः एकादश रुद्रा: द्वादश आदित्या: प्रजापतिश्च वषटकारश्च । एतावन्तो ब्रा० वं देवा: (ऐत० 2,18,37, 3 जैमिनीय 2, 201,) अष्टो वसवः - कतवै वसव इति । अग्निश्च पृथिवी च वायुश्चान्तरिक्षं चादित्याश्च द्यौश्च चन्द्रमाश्च नक्षत्राणि वै ते वसवः । एतेहीदं सर्वं वासयन्ते ते यदिदं सर्व वासयन्ते तस्माद् वसव इति । ( Stph. 11, 6, 3, 6 जैमिनीय० 2, 77 ) प्राणो वा असु: । (Stph. 6,6,2, 6) स एषोऽसुः स एष प्राण: । ( ऐतरेयारण्य के 2, 1, 8 ) 12 पृथिव्यादी - नाम् = Of the and other objects (असुरत्वम् ) यत् असुषु प्राणेषु रमते तत् = That which is present in the Pranas or vital energy.
इस भाष्य को एडिट करें