English
ऋग्वेद - मण्डल 4/ सूक्त 48/ मन्त्र 1
वि॒हि होत्रा॒ अवी॑ता॒ विपो॒ न रायो॑ अ॒र्यः। वाय॒वा च॒न्द्रेण॒ रथे॑न या॒हि सु॒तस्य॑ पी॒तये॑ ॥१॥
स्वर सहित पद पाठवि॒हि । होत्रा॑ । अवी॑ताः । विपः॑ । न । रायः॑ । अ॒र्यः । वायो॒ इति॑ । आ । च॒न्द्रेणे॑ । रथे॑न । या॒हि । सु॒तस्य॑ । पी॒तये॑ ॥
स्वर रहित मन्त्र
विहि होत्रा अवीता विपो न रायो अर्यः। वायवा चन्द्रेण रथेन याहि सुतस्य पीतये ॥१॥
स्वर रहित पद पाठविहि। होत्राः। अवीताः। विपः। न। रायः। अर्यः। वायो इति। आ। चन्द्रेण। रथेन। याहि। सुतस्य। पीतये ॥१॥
ऋग्वेद - मण्डल » 4; सूक्त » 48; मन्त्र » 1
अष्टक » 3; अध्याय » 7; वर्ग » 24; मन्त्र » 1
अष्टक » 3; अध्याय » 7; वर्ग » 24; मन्त्र » 1
Subject [विषय - स्वामी दयानन्द] - The system of dealing with his subjects by a ruler is told.
Translation [अन्वय - स्वामी दयानन्द] - O learned king ! you are wise. You pervade in the undecaying activities of acquiring virtues, like a Vaishya (trader) preserves his wealth and utilizes it properly. Come here with gold-decked car to drink the effused Soma juice.
Commentator's Notes [पदार्थ - स्वामी दयानन्द] -
N/A
Purport [भावार्थ - स्वामी दयानन्द] - There is Upamā or simile used in the mantra. As a wise trader preserves his wealth with care and attachment, in the same manner, you and your staff should protect the people.
Foot Notes - (विहि) व्याप्नुहि । अत्र याच्छन्दसीति ह्रस्वः । वीगतिव्याप्तिप्रजन -कान्त्यशनखादनेषु । असु क्षेपणे आशनखादनयोर्घास्य भावः । = Pervade. (विप:) मेघावी -विप इति मेधाविनाम (NG 3, 15 ) = wise. (अर्य्य:) वैश्यः । अर्यः स्वामिवैश्ययोरिति पाणिनीयव्याकरणे । = Trader, businessman. (अवीता:) नाशरहिता: । = Undecaying.
इस भाष्य को एडिट करें