English
ऋग्वेद - मण्डल 4/ सूक्त 58/ मन्त्र 1
ऋषिः - वामदेवो गौतमः
देवता - अग्निः सूर्यो वाऽपो वा गावो वा घृतं वा
छन्दः - निचृत्त्रिष्टुप्
स्वरः - धैवतः
स॒मु॒द्रादू॒र्मिर्मधु॑माँ॒ उदा॑र॒दुपां॒शुना॒ सम॑मृत॒त्वमा॑नट्। घृ॒तस्य॒ नाम॒ गुह्यं॒ यदस्ति॑ जि॒ह्वा दे॒वाना॑म॒मृत॑स्य॒ नाभिः॑ ॥१॥
स्वर सहित पद पाठस॒मु॒द्रात् । ऊ॒र्मिः । मधु॑ऽमान् । उत् । आ॒र॒त् । उप॑ । अं॒शुना॑ । सम् । अ॒मृ॒त॒ऽत्वम् । आ॒न॒ट् । घृ॒तस्य॑ । नाम॑ । गुह्य॑म् । यत् । अस्ति॑ । जि॒ह्वा । दे॒वाना॑म् । अ॒मृत॑स्य । नाभिः॑ ॥
स्वर रहित मन्त्र
समुद्रादूर्मिर्मधुमाँ उदारदुपांशुना सममृतत्वमानट्। घृतस्य नाम गुह्यं यदस्ति जिह्वा देवानाममृतस्य नाभिः ॥१॥
स्वर रहित पद पाठसमुद्रात्। ऊर्मिः। मधुऽमान्। उत्। आरत्। उप। अंशुना। सम्। अमृतऽत्वम्। आनट्। घृतस्य। नाम। गुह्यम्। यत्। अस्ति। जिह्वा। देवानाम्। अमृतस्य। नाभिः ॥१॥
ऋग्वेद - मण्डल » 4; सूक्त » 58; मन्त्र » 1
अष्टक » 3; अध्याय » 8; वर्ग » 10; मन्त्र » 1
अष्टक » 3; अध्याय » 8; वर्ग » 10; मन्त्र » 1
Subject [विषय - स्वामी दयानन्द] - The nature and attributes of water are told.
Translation [अन्वय - स्वामी दयानन्द] - O men! know about it from the firmament (or ocean) which springs forth the water-waves of sweetness with the help of rays of the sun. Being divine, it is extremely pleasant in taste. The real source of water is dormant. Emancipation is the result of the teachings of the enlightened persons or leading the divine virtues. You should understand well this truth.
Commentator's Notes [पदार्थ - स्वामी दयानन्द] -
N/A
Purport [भावार्थ - स्वामी दयानन्द] - O men! you should know that the water goes up the firmament from the earth through the energy of the sun through air. The rain thus caused by the laws of God, becomes sweet and its other attributes are like nectar.
Translator's Notes -
समुद्र इत्यन्तरिक्षनाम (NG 1, 3) घृत- मित्युदकनाम (NG 1, 12)। The real cause of water is Primordial matter; it is dormant mysrious and unmanifested.
Foot Notes - (समुद्रात् ) अन्तरिक्षात् = From firmament. (अंशुना ) सूर्येण । = By the energy or rays of the sun. (घृतस्य ) उदकस्य । = Of water.
इस भाष्य को एडिट करें