ऋग्वेद - मण्डल 5/ सूक्त 29/ मन्त्र 2
ऋषिः - विश्वावारात्रेयी
देवता - अग्निः
छन्दः - विराट्त्रिष्टुप्
स्वरः - धैवतः
अनु॒ यदीं॑ म॒रुतो॑ मन्दसा॒नमार्च॒न्निन्द्रं॑ पपि॒वांसं॑ सु॒तस्य॑। आद॑त्त॒ वज्र॑म॒भि यदहिं॒ हन्न॒पो य॒ह्वीर॑सृज॒त्सर्त॒वा उ॑ ॥२॥
स्वर सहित पद पाठअनु॑ । यत् । ई॒म् । म॒रुतः॑ । म॒न्द॒सा॒नम् । आर्च॑न् । इन्द्र॑म् । प॒पि॒ऽवांस॑म् । सु॒तस्य॑ । आ । अ॒द॒त्त॒ । वज्र॑म् । अ॒भि । यत् । अहि॑म् । हन् । अ॒पः । य॒ह्वीः । अ॒सृ॒ज॒त् । सर्त॒वै । ऊँ॒ इति॑ ॥
स्वर रहित मन्त्र
अनु यदीं मरुतो मन्दसानमार्चन्निन्द्रं पपिवांसं सुतस्य। आदत्त वज्रमभि यदहिं हन्नपो यह्वीरसृजत्सर्तवा उ ॥२॥
स्वर रहित पद पाठअनु। यत्। ईम्। मरुतः। मन्दसानम्। आर्चन्। इन्द्रम्। पपिऽवांसम्। सुतस्य। आ। अदत्त। वज्रम्। अभि। यत्। अहिम्। हन्। अपः। यह्वीः। असृजत्। सर्तवै। ऊम् इति ॥२॥
ऋग्वेद - मण्डल » 5; सूक्त » 29; मन्त्र » 2
अष्टक » 4; अध्याय » 1; वर्ग » 23; मन्त्र » 2
अष्टक » 4; अध्याय » 1; वर्ग » 23; मन्त्र » 2
Subject [विषय - स्वामी दयानन्द] - The same subject of Indra is continued.
Translation [अन्वय - स्वामी दयानन्द] - O king ! you should always be first. When men honor the prosperous, you are admired because of your being the protector of the kingdom obtained. You accept this adoration with gladness. As the striking thunderbolt sun kills the clouds and generates great waters to go down, same way, you should dispense justice.
Commentator's Notes [पदार्थ - स्वामी दयानन्द] -
N/A
Purport [भावार्थ - स्वामी दयानन्द] - A king should also honor the men who honor him well. As the sun protects the whole world by killing the clouds and by letting the waters flow, in the same manner, a ruler should kill the wickeds and protect the noble persons.
Foot Notes - (मन्दसानम्) सतूयमानम्। = Being admired.(ईम् ) सर्वतः । = From all sides. (सुतस्य) प्राप्तस्य राज्यस्य । = Of the kingdom which has been obtained or annexed. (अहिम्) मेधाम्। अहिरिति मेघनाम (NG 1, 10) मदि स्तुतिमोदमदस्वप्नकान्ति गातिषु (भ्वा ) अत्र स्तुत्य | = Cloud.
इस भाष्य को एडिट करें