ऋग्वेद - मण्डल 5/ सूक्त 36/ मन्त्र 1
ऋषिः - प्रभूवसुराङ्गिरसः
देवता - इन्द्र:
छन्दः - अनुष्टुप्
स्वरः - गान्धारः
स आ ग॑म॒दिन्द्रो॒ यो वसू॑नां॒ चिके॑त॒द्दातुं॒ दाम॑नो रयी॒णाम्। ध॒न्व॒च॒रो न वंस॑गस्तृषा॒णश्च॑कमा॒नः पि॑बतु दु॒ग्धमं॒शुम् ॥१॥
स्वर सहित पद पाठसः । आ । ग॒म॒त् । इन्द्रः॑ । यः । वसू॑नाम् । चिके॑तत् । दातु॑म् । दाम॑नः । र॒यी॒णाम् । ध॒न्व॒ऽच॒रः । न । वंस॑ऽगः । तृ॒षा॒णः । च॒क॒मा॒नः । पि॒ब॒तु॒ । दु॒ग्धम् । अं॒शुम् ॥
स्वर रहित मन्त्र
स आ गमदिन्द्रो यो वसूनां चिकेतद्दातुं दामनो रयीणाम्। धन्वचरो न वंसगस्तृषाणश्चकमानः पिबतु दुग्धमंशुम् ॥१॥
स्वर रहित पद पाठसः। आ। गमत्। इन्द्रः। यः। वसूनाम्। चिकेतत्। दातुम्। दामनः। रयीणाम्। धन्वऽचरः। न। वंसगः। तृषाणः। चकमानः। पिबतु। दुग्धम्। अंशुम् ॥१॥
ऋग्वेद - मण्डल » 5; सूक्त » 36; मन्त्र » 1
अष्टक » 4; अध्याय » 2; वर्ग » 7; मन्त्र » 1
अष्टक » 4; अध्याय » 2; वर्ग » 7; मन्त्र » 1
Subject [विषय - स्वामी दयानन्द] - The attributes and duties of 'Indra' a king are told.
Translation [अन्वय - स्वामी दयानन्द] - O men ! may Indra (a liberal king ) who knows how to give articles, and knows how to give and whom to give riches, come to us like a thirsty bird flying in the firmament. In fact, he approaches those who are capable to distinguish between truth and untruth, desiring to know the truth and drinks this milk which is giver of new life-as offered by us with love.
Commentator's Notes [पदार्थ - स्वामी दयानन्द] -
N/A
Purport [भावार्थ - स्वामी दयानन्द] - Men should regard him only as a king, who is giver of wealth, discreet, desirous of truth and fond of observing proper limits in everything.
Foot Notes - (धन्वचरः ) यो धन्वन्यन्तरिक्षे चरति धन्वअन्तरिक्षे धन्वन्ति अस्मादापः इति यास्काचार्या: ( NKT 5, 1, 5)। = That which flies in the firmament. (वंसगः ) यो वंसान् सत्याऽसत्य विभाजकान् गच्छति । वन् संभक्तौ (भ्वा० ) । = He who approaches those who are discriminators between truth and falsehood (वंशुम्) प्राणप्रदम् । अंशुः शमष्टमात्रोभवति । अननाय शंभवतीति वा (NKT 2, 2, 5 ) अननाय प्राणधारणाय अन प्राणने (भ्वा० ) । = Giver of new life or vital energy. (चकमानः ) कामयमानः । कमु -कान्तौ कान्तिः कामना (भ्वा० ) । = Desiring or desirous of.
इस भाष्य को एडिट करें