ऋग्वेद - मण्डल 6/ सूक्त 46/ मन्त्र 14
ऋषिः - शंयुर्बार्हस्पत्यः
देवता - इन्द्रः प्रगाथो वा
छन्दः - विराट्पङ्क्ति
स्वरः - पञ्चमः
सिन्धूँ॑रिव प्रव॒ण आ॑शु॒या य॒तो यदि॒ क्लोश॒मनु॒ ष्वणि॑। आ ये वयो॒ न वर्वृ॑त॒त्यामि॑षि गृभी॒ता बा॒ह्वोर्गवि॑ ॥१४॥
स्वर सहित पद पाठसिन्धू॑न्ऽइव । प्र॒व॒णे । आ॒शु॒ऽया । य॒तः । यदि॑ । क्लोश॑म् । अनु॑ । स्वनि॑ । आ । ये । वयः॑ । न । वर्वृ॑त॒ति । आमि॑षि । गृ॒भी॒ताः । बा॒ह्वोः । गवि॑ ॥
स्वर रहित मन्त्र
सिन्धूँरिव प्रवण आशुया यतो यदि क्लोशमनु ष्वणि। आ ये वयो न वर्वृतत्यामिषि गृभीता बाह्वोर्गवि ॥१४॥
स्वर रहित पद पाठसिन्धून्ऽइव। प्रवणे। आशुऽया। यतः। यदि। क्लोशम्। अनु। स्वनि। आ। ये। वयः। न। वर्वृतति। आमिषि। गृभीताः। बाह्वोः। गवि ॥१४॥
ऋग्वेद - मण्डल » 6; सूक्त » 46; मन्त्र » 14
अष्टक » 4; अध्याय » 7; वर्ग » 29; मन्त्र » 4
अष्टक » 4; अध्याय » 7; वर्ग » 29; मन्त्र » 4
Subject [विषय - स्वामी दयानन्द] - What should king and ministers etc. do-is told.
Translation [अन्वय - स्वामी दयानन्द] - O king! speeding like rivers, rushing down a steep descent and like birds attracted to the sound or the bait, if you go quickly and if the machines or the rays of electricity move swiftly, then going to distant places will not be difficult. Others also, who go or come should do so swiftly.
Commentator's Notes [पदार्थ - स्वामी दयानन्द] -
N/A
Purport [भावार्थ - स्वामी दयानन्द] - There are two similes used in the mantra, as water goes down swiftly from a higher place or as the falcons and other birds run quickly for flesh. so you travel quickly on land, water and firmament.
Foot Notes - (वय:) पक्षिणः । अत्र गत्यर्थः शीघ्रगतिमन्तः पक्षिणः । = Birds. (स्वनि) शब्दे । स्वन-शब्दे (भ्वा.) । = On sound. (गवि) पृथिष्याम् । गोरिति पृथिवीनाम (NG 1, 1) वी-गतिव्याप्ति प्रजन कान्त्यसन्यादनेषु (अदा.) '= On earth.
इस भाष्य को एडिट करें