ऋग्वेद - मण्डल 6/ सूक्त 68/ मन्त्र 1
ऋषिः - भरद्वाजो बार्हस्पत्यः
देवता - इन्द्रावरुणौ
छन्दः - त्रिष्टुप्
स्वरः - धैवतः
श्रु॒ष्टी वां॑ य॒ज्ञ उद्य॑तः स॒जोषा॑ मनु॒ष्वद्वृ॒क्तब॑र्हिषो॒ यज॑ध्यै। आ य इन्द्रा॒वरु॑णावि॒षे अ॒द्य म॒हे सु॒म्नाय॑ म॒ह आ॑व॒वर्त॑त् ॥१॥
स्वर सहित पद पाठश्रु॒ष्टी । वा॒म् । य॒ज्ञः । उत्ऽय॑तः । स॒ऽजोषाः॑ । म॒नु॒ष्वत् । वृ॒क्तऽब॑र्हिषः । यज॑ध्यै । आ । यः । इन्द्रा॒वरु॑णौ । इ॒षे । अ॒द्य । म॒हे । सु॒म्नाय॑ । म॒हे । आ॑ऽव॒वर्त॑त् ॥
स्वर रहित मन्त्र
श्रुष्टी वां यज्ञ उद्यतः सजोषा मनुष्वद्वृक्तबर्हिषो यजध्यै। आ य इन्द्रावरुणाविषे अद्य महे सुम्नाय मह आववर्तत् ॥१॥
स्वर रहित पद पाठश्रुष्टी। वाम्। यज्ञः। उत्ऽयतः। सऽजोषाः। मनुष्वत्। वृक्तऽबर्हिषः। यजध्यै। आ। यः। इन्द्रावरुणौ। इषे। अद्य। महे। सुम्नाय। महे। आऽववर्तत् ॥१॥
ऋग्वेद - मण्डल » 6; सूक्त » 68; मन्त्र » 1
अष्टक » 5; अध्याय » 1; वर्ग » 11; मन्त्र » 1
अष्टक » 5; अध्याय » 1; वर्ग » 11; मन्त्र » 1
Subject [विषय - स्वामी दयानन्द] - Who should be taught well by the enlightened men is told.
Translation [अन्वय - स्वामी दयानन्द] - O teachers and preachers ! you who are benevolent like the air and electricity, teach well that pupil, who is worthy of association, who is industrious, serving all with love like his own self, who is good like a thoughtful person, who is a student of a man, who is well-versed in all Shastras-scriptures, like an expert priest and your own, comes soon to have your association and is with you for the attainment and giving of great delight and great knowledge.
Commentator's Notes [पदार्थ - स्वामी दयानन्द] -
N/A
Purport [भावार्थ - स्वामी दयानन्द] - O teachers and preachers ! always preach truth to those students, who are always trying to give you happiness, are industrious, lovers of knowledge, prompt, pure, and self-controlled.
Foot Notes - (यज्ञः) सङ्गमनीयः शिष्यः । यज्ञ-देवपूजा सङ्गति करणदानेषु (भ्वा.) अत्र सङ्गतिकरणार्थमादाय सङ्गत्य शिष्य इति व्याख्या । = The pupil who is worthy of association. (सजोषाः) स्वात्मवदन्येषां प्रीत्या सेवकः जुषी-प्रीतिसेवनयो: । (तुदा) उमयार्थग्रहणम् यः प्राणः स्वरूप: (गोपथ 3, 4, 11,) = Serving all with love like his own self (इन्द्रावरुणौ) वायुविद्युताविवाsध्यापकोपदेशकौ। = Teachers and preachers, who are like the air and electricity.
इस भाष्य को एडिट करें