English
ऋग्वेद - मण्डल 7/ सूक्त 88/ मन्त्र 1
प्र शु॒न्ध्युवं॒ वरु॑णाय॒ प्रेष्ठां॑ म॒तिं व॑सिष्ठ मी॒ळ्हुषे॑ भरस्व । य ई॑म॒र्वाञ्चं॒ कर॑ते॒ यज॑त्रं स॒हस्रा॑मघं॒ वृष॑णं बृ॒हन्त॑म् ॥
स्वर सहित पद पाठप्र । शु॒न्ध्युव॑म् । वरु॑णाय । प्रेष्ठा॑म् । म॒तिम् । व॒सि॒ष्ठ॒ । मी॒ळ्हुषे॑ । भ॒र॒स्व॒ । यः । ई॒म् । अ॒र्वाञ्च॑म् । कर॑ते । यज॑त्रम् । स॒हस्र॑ऽमघम् । वृष॑णम् । बृ॒हन्त॑म् ॥
स्वर रहित मन्त्र
प्र शुन्ध्युवं वरुणाय प्रेष्ठां मतिं वसिष्ठ मीळ्हुषे भरस्व । य ईमर्वाञ्चं करते यजत्रं सहस्रामघं वृषणं बृहन्तम् ॥
स्वर रहित पद पाठप्र । शुन्ध्युवम् । वरुणाय । प्रेष्ठाम् । मतिम् । वसिष्ठ । मीळ्हुषे । भरस्व । यः । ईम् । अर्वाञ्चम् । करते । यजत्रम् । सहस्रऽमघम् । वृषणम् । बृहन्तम् ॥ ७.८८.१
ऋग्वेद - मण्डल » 7; सूक्त » 88; मन्त्र » 1
अष्टक » 5; अध्याय » 6; वर्ग » 10; मन्त्र » 1
अष्टक » 5; अध्याय » 6; वर्ग » 10; मन्त्र » 1
मन्त्रार्थ -
(वसिष्ठ) उपासक अपने को सम्बोधित करता है ओ परमात्मा में अत्यन्त वसने वाले! तू (मीदुषे वरुणाय) सुख का सिञ्चन करने वाले वरुण परमात्मा के लिए (शुन्ध्यु प्रेष्ठां मति प्रभरख) पवित्र अतिप्रिय-हार्दिकी स्तुति को भेंट कर (यः) जो वरुण परमात्मा (यजत्रम्) यज्ञियम्-यजनीयसङ्गमनीय-प्रापणीय "यजत्रं यज्ञियम्" (शत० ६|६|३|९) (सहस्रमधम् ) बहुधन समान-बहुमूल्य "सहस्त्रं बहुनाम" ( निघं० ३।१) "मघं धननाम" (निघं० २।१०) (बृहन्तम्) महान् (वृषणम्) शान्तिवर्षक को (ईम्) मेघ जल के समान "ईम्-उदक नाम" (निघं० १।१२) (अर्वाञ्चं करते) इधर मुझ उपासक की ओर कर देता है ॥१॥
विशेष - ऋषिः—वसिष्ठः (उपासक पूर्ववत्) देवता-वरुणः (परमात्मा पूर्ववत्)
इस भाष्य को एडिट करें