Loading...
Close
VedicScriptures VedicScriptures
English
साइडबार
यजुर्वेद अध्याय - 6
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
    • यजुर्वेद - अध्याय 6/ मन्त्र 36
    ऋषिः - मधुच्छन्दा ऋषिः देवता - सोमो देवता छन्दः - पुरोष्णिक्, स्वरः - ऋषभः
    इस मन्त्र को एडिट करें
    7

    प्रागपा॒गुद॑गध॒राक्स॒र्वत॑स्त्वा॒ दिश॒ऽआधा॑वन्तु। अम्ब॒ निष्प॑र॒ सम॒रीर्वि॑दाम्॥३६॥

    स्वर सहित पद पाठ

    प्राक्। अपा॑क्। उद॑क्। अ॒ध॒राक्। स॒र्वतः॑। त्वा॒। दिशः॑। आ। धा॒व॒न्तु॒। अम्ब॑। निः। प॒र॒। सम्। अ॒रीः। वि॒दा॒म् ॥३६॥

    स्वर रहित मन्त्र

    प्रागपागुदगधराक्सर्वतस्त्वा दिश आ धावन्तु । अम्ब नि ष्पर समरीर्विदाम् ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    प्राक्। अपाक्। उदक्। अधराक्। सर्वतः। त्वा। दिशः। आ। धावन्तु। अम्ब। निः। पर। सम्। अरीः। विदाम्॥३६॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 6; मन्त्र » 36
    Acknowledgment

    सपदार्थान्वयः - हे अम्ब! अमति=प्रेमभावेन प्राप्नोति तत्सम्बुद्धौ! त्वं या अरीः=सुखप्रापिकाः प्रजास्ते प्राक् पूर्वस्याः, अपाक् पश्चिमायाः, उदक् उत्तरस्याः, अधराक् दक्षिणस्याः, सर्वतः अन्याभ्यो दिशः, [त्वा]=त्वाम् आ+धावन्तु समन्ताद् धावन्तु। तास्त्वं निः+पर=नितरां रक्ष नितरां पालय। ता अपि त्वा=त्वां सं+विदाम्=जानन्तु विदताम् ॥ ६ । ३६॥ [हे अम्ब! त्वं या अरी: सुखप्रापिका: प्रजाःतास्त्वं निः+पर=नितरां रक्ष]

    पदार्थः -
    (प्राक्) पूर्वस्याः (अपाक्) पश्चिमाया: (उदक्) उत्तरस्या: (अधराक्) दक्षिणस्याः (सर्वतः) अन्याभ्यः (त्वा) त्वाम् (दिशः) (आ) समन्तात् (धावन्तु) (अम्ब) अमति=प्रेमभावेन प्राप्नोति तत्संबुद्धौ। अत्रोणादिर्वन् प्रत्यय: (निः) नितराम् (पर) पालय (सम्) (अरी:) सुखप्रापिका: प्रजाः (विदाम्) विदताम्। विद ज्ञान इत्यस्माल्लोटि प्रथमबहुवचने। लोपस्त आत्मनेपदेषु।। ७ । १ । ४१ ।। अनेन तकारलोपे सवर्णदीर्घे विदामिति रूपम् ॥ अयं मन्त्रः शत० ३।९।४।२०-२३ व्याख्यातः ॥ ३६॥

    भावार्थः - मातापित्रोर्योग्यताऽस्ति--स्वापत्यानि विद्यादिसद्गुणेषु नियोज्य निरन्तरं रक्षणीयानि। [ता अपि त्वा=त्वां सं+विदाम्=जानन्तु] अपत्यानां योग्यताऽस्तिसर्वतः पित्रोः सेवनं कुर्युरिति ।। ६। ३६।।

    भावार्थ पदार्थः - अरीः=स्वापत्यानि । निः+परः=निरन्तरं रक्ष॥

    विशेषः - मधुच्छन्दाः। सोमः=पित्रादीनां सेवा।। उष्णिक्। ऋषभः।।

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top