English
ऋग्वेद - मण्डल 10/ सूक्त 146/ मन्त्र 1
ऋषिः - देवमुनिरैरम्मदः
देवता - अरण्यानी
छन्दः - विराडनुष्टुप्
स्वरः - गान्धारः
अर॑ण्या॒न्यर॑ण्यान्य॒सौ या प्रेव॒ नश्य॑सि । क॒था ग्रामं॒ न पृ॑च्छसि॒ न त्वा॒ भीरि॑व विन्दती३ँ ॥
स्वर सहित पद पाठअर॑ण्यानि । अर॑ण्यान्यि । अ॒सौ । या । प्रऽइ॑व । नश्य॑सि । क॒था । ग्राम॑म् । न । पृ॒च्छ॒सि॒ । न । त्वा॒ । भीःऽइ॑व । वि॒न्द॒तीँ॒३ँ ॥
स्वर रहित मन्त्र
अरण्यान्यरण्यान्यसौ या प्रेव नश्यसि । कथा ग्रामं न पृच्छसि न त्वा भीरिव विन्दती३ँ ॥
स्वर रहित पद पाठअरण्यानि । अरण्यान्यि । असौ । या । प्रऽइव । नश्यसि । कथा । ग्रामम् । न । पृच्छसि । न । त्वा । भीःऽइव । विन्दतीँ३ँ ॥ १०.१४६.१
ऋग्वेद - मण्डल » 10; सूक्त » 146; मन्त्र » 1
अष्टक » 8; अध्याय » 8; वर्ग » 4; मन्त्र » 1
अष्टक » 8; अध्याय » 8; वर्ग » 4; मन्त्र » 1
भावार्थ - दिव्य गुण असणाऱ्या प्राकृतिक पदार्थांमध्ये जसे - सूर्य, चंद्र, पर्वत, समुद्र, नदी आपापल्या गुणांनी माणसाला आपल्याकडे आकर्षित करणारे असतात व उपयोगी असतात, तसेच अरण्यांचा समूह - त्याला अरण्यानी हे नाव आहे. जसे सैनिकांचा समूह सेना या नावाने प्रसिद्ध असतो, तसेच या सूक्तात अरण्यांचा समूह अरण्यानी या नावाने प्रसिद्ध केला गेलेला आहे. त्याला अलंकारिक रूप देऊन सांगितलेले आहे. हे अरण्याच्या पृृष्ठगामिनी (अरण्याची शोभा) तू अरण्यात व्याप्त आहेस. अरण्याच्या शोभारूपात असलेली तू ग्रामाला शोभित का करत नाहीस? तुला भय वाटत नाही का? अरण्याची शोभा अरण्यात आहे. ग्रामांमध्ये नाही. तेथे तिला भयाची आवश्यकता नाही. कारण ती अरण्यात राहते. ॥१॥
इस भाष्य को एडिट करें