ऋग्वेद - मण्डल 10/ सूक्त 166/ मन्त्र 5
ऋषिः - ऋषभो वैराजः शाक्वरो वा
देवता - सपत्नघ्नम्
छन्दः - महापङ्क्ति
स्वरः - पञ्चमः
यो॒ग॒क्षे॒मं व॑ आ॒दाया॒हं भू॑यासमुत्त॒म आ वो॑ मू॒र्धान॑मक्रमीम् । अ॒ध॒स्प॒दान्म॒ उद्व॑दत म॒ण्डूका॑ इवोद॒कान्म॒ण्डूका॑ उद॒कादि॑व ॥
स्वर सहित पद पाठयो॒ग॒ऽक्षे॒मम् । वः॒ । आ॒ऽदाय॑ । अ॒हम् । भू॒या॒स॒म् । उ॒त्ऽत॒मः । आ । वः॒ । मू॒र्धान॑म् । अ॒क्र॒मी॒म् । अ॒धः॒ऽप॒दात् । मे॒ । उत् । व॒द॒त॒ । म॒ण्डूकाः॑ऽइव । उ॒द॒कात् । म॒ण्डूकाः॑ । उ॒द॒कात्ऽइ॑व ॥
स्वर रहित मन्त्र
योगक्षेमं व आदायाहं भूयासमुत्तम आ वो मूर्धानमक्रमीम् । अधस्पदान्म उद्वदत मण्डूका इवोदकान्मण्डूका उदकादिव ॥
स्वर रहित पद पाठयोगऽक्षेमम् । वः । आऽदाय । अहम् । भूयासम् । उत्ऽतमः । आ । वः । मूर्धानम् । अक्रमीम् । अधःऽपदात् । मे । उत् । वदत । मण्डूकाःऽइव । उदकात् । मण्डूकाः । उदकात्ऽइव ॥ १०.१६६.५
ऋग्वेद - मण्डल » 10; सूक्त » 166; मन्त्र » 5
अष्टक » 8; अध्याय » 8; वर्ग » 24; मन्त्र » 5
अष्टक » 8; अध्याय » 8; वर्ग » 24; मन्त्र » 5
भावार्थ - राजद्रोही प्रजेतील उद्दंड लोकांना राजाने ठीक मार्गाचा उपदेश करावा. जर ते योग्य मार्गावर न आल्यास त्यांचे मासिक किंवा वार्षिक वेतन बंद केले पाहिजे. पूर्वीपासून असलेली संपत्ती भूभाग व क्षेत्रभाग हिसकावून स्वाधीन केला पाहिजे व त्यांना दंड देऊन आपल्या वशमध्ये ठेवले पाहिजे. ॥५॥
इस भाष्य को एडिट करें