English
साइडबार
ऋग्वेद - मण्डल 10/ सूक्त 190/ मन्त्र 1
ऋषिः - अघमर्षणो माधुच्छन्दसः
देवता - भाववृत्तम्
छन्दः - विराडनुष्टुप्
स्वरः - गान्धारः
ऋ॒तं च॑ स॒त्यं चा॒भी॑द्धा॒त्तप॒सोऽध्य॑जायत । ततो॒ रात्र्य॑जायत॒ तत॑: समु॒द्रो अ॑र्ण॒वः ॥
स्वर सहित पद पाठऋ॒तम् । च॒ । स॒त्यम् । च॒ । अ॒भी॑द्धात् । तप॑सः । अधि॑ । अ॒जा॒य॒त॒ । ततः॑ । रात्री॑ । अ॒जा॒य॒त॒ । ततः॑ । स॒मु॒द्रः । अ॒र्ण॒वः ॥
स्वर रहित मन्त्र
ऋतं च सत्यं चाभीद्धात्तपसोऽध्यजायत । ततो रात्र्यजायत तत: समुद्रो अर्णवः ॥
स्वर रहित पद पाठऋतम् । च । सत्यम् । च । अभीद्धात् । तपसः । अधि । अजायत । ततः । रात्री । अजायत । ततः । समुद्रः । अर्णवः ॥ १०.१९०.१
ऋग्वेद - मण्डल » 10; सूक्त » 190; मन्त्र » 1
अष्टक » 8; अध्याय » 8; वर्ग » 48; मन्त्र » 1
अष्टक » 8; अध्याय » 8; वर्ग » 48; मन्त्र » 1
भावार्थ - सृष्टी उत्पत्तीपूर्वी उत्पत्ती, स्थितीविषयी मूळ ज्ञान वेद व उपादान कारण प्रकृतीरूपी अव्यक्त सृष्टिकर्ता परमेश्वराच्या ज्ञानमय तपाने त्याच्या समोर येतात. त्याच्याद्वारेच प्रलयरूप रात्री बनते. त्याच्यापासून गती करणारा, हालचाल करणारा परमाणूंचा समुद्र प्रकट होतो. ही हालचालच सृष्टिप्रवाह चालू ठेवते. ॥१॥
इस भाष्य को एडिट करें