English
ऋग्वेद - मण्डल 7/ सूक्त 63/ मन्त्र 6
नू मि॒त्रो वरु॑णो अर्य॒मा न॒स्त्मने॑ तो॒काय॒ वरि॑वो दधन्तु । सु॒गा नो॒ विश्वा॑ सु॒पथा॑नि सन्तु यू॒यं पा॑त स्व॒स्तिभि॒: सदा॑ नः ॥
स्वर सहित पद पाठनु । मि॒त्रः । वरु॑णः । अ॒र्य॒मा । नः॒ । त्मने॑ । तो॒काय॑ । वरि॑वः । द॒ध॒न्तु॒ । सु॒ऽगा । नः॒ । विश्वा॑ । सु॒ऽपथा॑नि । स॒न्तु॒ । यू॒यम् । पा॒त॒ । स्व॒स्तिऽभिः॑ । सदा॑ । नः॒ ॥
स्वर रहित मन्त्र
नू मित्रो वरुणो अर्यमा नस्त्मने तोकाय वरिवो दधन्तु । सुगा नो विश्वा सुपथानि सन्तु यूयं पात स्वस्तिभि: सदा नः ॥
स्वर रहित पद पाठनु । मित्रः । वरुणः । अर्यमा । नः । त्मने । तोकाय । वरिवः । दधन्तु । सुऽगा । नः । विश्वा । सुऽपथानि । सन्तु । यूयम् । पात । स्वस्तिऽभिः । सदा । नः ॥ ७.६३.६
ऋग्वेद - मण्डल » 7; सूक्त » 63; मन्त्र » 6
अष्टक » 5; अध्याय » 5; वर्ग » 5; मन्त्र » 6
अष्टक » 5; अध्याय » 5; वर्ग » 5; मन्त्र » 6
भावार्थ - या मंत्रात परमेश्वराची प्रार्थना केली जाते, की हे प्रभू! तू नेहमी कल्याणकारी हो. तुझ्या कृपेने आम्हाला सर्व ऐश्वर्य मिळावे व सुखाची प्राप्ती व्हावी. या मंत्रात मित्र, वरुण व अर्यमा शब्द आलेले आहेत, ती सर्व परमेश्वराची नावे आहेत. ‘शंनो मित्र: वरुण: शंनो भवत्वर्यमा’ यजु. ३६/९ मध्ये मित्र इत्यादी सर्व प्रश्न : कुठे मित्र, वरुण, अध्यापक, उपदेशक कुठे प्राणवायू व उदानवायू, तर कुठे परमात्मा म्हणता. तुमच्या भिन्नार्थ करण्याचा हेतू काय?
टिप्पणी -
उत्तर - याचे उत्तर हे, की जसे एकच ‘ब्रह्म’ शब्द कधी वेदाचा वाचक, कधी प्रकृतिवाचक, कधी अन्न व मुख्यत्वे परमात्माचा वाचक आहे. त्याचप्रमाणे वरील नावे मुख्यत्वे ब्रह्माचे प्रतिपादक असून, गौण वृत्तीने अध्यापक व उपदेशक या अर्थाने येतात. याच भावाला महर्षी व्यासाने ‘स्याच्चैकस्य ब्रह्मशब्दवत्’ ॥ ब्र. सू. २/३/५ ॥ मध्ये हे वर्णन केलेले आहे, की एकच शब्द प्रकरण भेदाने ब्रह्मशब्दाप्रमाणे वेगवेगळ्या अर्थाचे वाचक आहेत. त्यामुळे कोणताही विरोध नाही. ॥६॥