भावार्थ - यजमानांनी आपल्या यज्ञात कर्मयोगी पुरुषांना आमंत्रित करून त्यांना उत्तमोत्तम अन्न इत्यादी पदार्थांचा आल्हाददायक रस देऊन त्यांच्याकडून सदुपदेश ग्रहण करावा. वायू या शब्दाने या मंत्रात कर्मयोग्याचे ग्रहण होते. एखाद्या वायुतत्त्व किंवा इतर वस्तूचे नाही. जरी वायू शब्दाचा अर्थ कुठे ईश्वर, तर कुठे वायुतत्त्व ही आहे. येथे वायू शब्द कर्मयोगी असा प्रासंगिक बोधन आहे. कारण याच्या उत्तर मंत्रात ‘शचीभि’ इत्यादी कर्मबोधक वाक्यांनी कर्मप्रधान पुरुषाचेच ग्रहण होते व जेथे ‘वायवा याहि दर्शते इमे सोमा अरं कृता’ ॥१।२।१॥ तेथे ईश्वराचा प्रसंग पूर्वोक्त सूक्ताच्या संगतीने वायू शब्द ईश्वराचा प्रतिपादक आहे. अर्थात, ‘अग्निमीळे पुरोहितं यज्ञस्य देवमृत्विजम् ॥१।१॥११॥ या ईश्वर प्रकरणातील वायू शब्द ईश्वरबोधक आहे. कारण ‘शन्नो मित्र: शं वरुण:’ । तैत्तिरीय ब्रा. १ ॥ या मंत्रात वायू शब्द ईश्वर प्रकरण संबंधित आहे. ज्या प्रकारे तेथे ईश्वर प्रकरण आहे त्या प्रकारे येथे विद्वानांकडून शिक्षण घेण्याच्या प्रकरणात वायू शब्द विद्वानाचा बोधक आहे. दुसऱ्या कोणत्या वस्तूचा नाही. ॥१॥

इस भाष्य को एडिट करें