Loading...
Close
VedicScriptures VedicScriptures
English
साइडबार
ऋग्वेद मण्डल - 8 के सूक्त 1 के मन्त्र
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34
मण्डल के आधार पर मन्त्र चुनें
अष्टक के आधार पर मन्त्र चुनें
  • ऋग्वेद का मुख्य पृष्ठ
    • ऋग्वेद - मण्डल 8/ सूक्त 1/ मन्त्र 34
    ऋषिः - शश्वत्याङ्गिरस्यासङ्गस्य पत्नी देवता - आसंङ्गः छन्दः - विराट्त्रिष्टुप् स्वरः - धैवतः
    इस मन्त्र को एडिट करें 0

    अन्व॑स्य स्थू॒रं द॑दृशे पु॒रस्ता॑दन॒स्थ ऊ॒रुर॑व॒रम्ब॑माणः । शश्व॑ती॒ नार्य॑भि॒चक्ष्या॑ह॒ सुभ॑द्रमर्य॒ भोज॑नं बिभर्षि ॥

    स्वर सहित पद पाठ

    अनु॑ । अ॒स्य॒ । स्थू॒रम् । द॒दृ॒शे॒ । पु॒रस्ता॑त् । अ॒न॒स्थः । ऊ॒रुः । अ॒व॒ऽरम्ब॑माणः । शश्व॑ती । नारी॑ । अ॒भि॒ऽचक्ष्य॑ । आ॒ह॒ । सुऽभ॑द्रम् । अ॒र्य॒ । भोज॑नम् । बि॒भ॒र्षि॒ ॥

    स्वर रहित मन्त्र

    अन्वस्य स्थूरं ददृशे पुरस्तादनस्थ ऊरुरवरम्बमाणः । शश्वती नार्यभिचक्ष्याह सुभद्रमर्य भोजनं बिभर्षि ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    अनु । अस्य । स्थूरम् । ददृशे । पुरस्तात् । अनस्थः । ऊरुः । अवऽरम्बमाणः । शश्वती । नारी । अभिऽचक्ष्य । आह । सुऽभद्रम् । अर्य । भोजनम् । बिभर्षि ॥ ८.१.३४

    ऋग्वेद - मण्डल » 8; सूक्त » 1; मन्त्र » 34
    अष्टक » 5; अध्याय » 7; वर्ग » 16; मन्त्र » 4

    भावार्थ - कूटस्थनित्य, नित्य, अनित्य, मिथ्या, तुच्छ या प्रकारचे पाच पदार्थ असतात. जसे ब्रह्म कूटस्थ नित्य, प्रकृती व जीव केवल नित्य, हे कार्यरूप ब्रह्मांड अनित्य, रज्जू सर्पादिक प्रातिभासिक पदार्थ मिथ्या, व शशशृंग, वन्ध्यापुत्र इत्यादी तुच्छ समजले जातात. याच प्रकारे या मंत्रात ब्रह्मांडाला ‘अनस्थ’ शब्दाने अनित्य म्हटले आहे. जसे ‘न आ सर्वकालयभि व्याप्य तिष्ठतीत्यनस्थ’ या व्युत्पत्तीने ‘अनस्थ’ चा अर्थ सर्वकाळी न राहणाऱ्या पदार्थाचा आहे. ‘अ’ च्या व्यत्ययाने हृस्वादेश झालेला आहे. अर्थात जो परिणामी नित्य आहे त्याला ‘अनस्थ’ शब्दाने संबोधले आहे. हाच भाव या मंत्रात वर्णिलेला आहे की हे कार्यरूप ब्रह्मांड अनस्थ = सदैव स्थिर राहणार नाही. जरी हे अनित्य आहे तरीही ईश्वराची विभूती व जीवांच्या भोगाचे स्थान असल्याने याला भोजन म्हटलेले आहे.

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top