ऋग्वेद - मण्डल 8/ सूक्त 86/ मन्त्र 1
ऋषिः - कृष्णो विश्वको वा कार्ष्णिः
देवता - अश्विनौ
छन्दः - विराड्जगती
स्वरः - निषादः
उ॒भा हि द॒स्रा भि॒षजा॑ मयो॒भुवो॒भा दक्ष॑स्य॒ वच॑सो बभू॒वथु॑: । ता वां॒ विश्व॑को हवते तनूकृ॒थे मा नो॒ वि यौ॑ष्टं स॒ख्या मु॒मोच॑तम् ॥
स्वर सहित पद पाठउ॒भा । हि । द॒स्रा । भि॒षजा॑ । म॒यः॒ऽभुवा॑ । उ॒भा । दक्ष॑स्य । वच॑सः । ब॒भू॒वथुः॑ । ता । वा॒म् । विश्व॑कः । ह॒व॒ते॒ । त॒नू॒ऽकृ॒थे । मा । नः॒ । वि । यौ॒ष्ट॒म् । स॒ख्या । मु॒मोच॑तम् ॥
स्वर रहित मन्त्र
उभा हि दस्रा भिषजा मयोभुवोभा दक्षस्य वचसो बभूवथु: । ता वां विश्वको हवते तनूकृथे मा नो वि यौष्टं सख्या मुमोचतम् ॥
स्वर रहित पद पाठउभा । हि । दस्रा । भिषजा । मयःऽभुवा । उभा । दक्षस्य । वचसः । बभूवथुः । ता । वाम् । विश्वकः । हवते । तनूऽकृथे । मा । नः । वि । यौष्टम् । सख्या । मुमोचतम् ॥ ८.८६.१
ऋग्वेद - मण्डल » 8; सूक्त » 86; मन्त्र » 1
अष्टक » 6; अध्याय » 6; वर्ग » 9; मन्त्र » 1
अष्टक » 6; अध्याय » 6; वर्ग » 9; मन्त्र » 1
भावार्थ - शरीर स्वस्थ ठेवण्यासाठी माणसाचे प्राण व अपानच त्याचे व त्याच्या इंद्रियांचे (देवांचे ) वैद्य आहेत. लक्षपूर्वक त्यांच्या गतीचा शोध घेतला पाहिजे. माणसाने असा प्रयत्न करावा, की ते सदैव त्याचे मित्र व उपकारक बनावेत. प्राण व अपान शरीरात ग्रहण (आदान) व विसर्जनाच्या क्रिया आहेत. हे जोपर्यंत शरीराचे मित्र आहेत तोपर्यंत शरीर स्वस्थ राहते. ॥१॥
इस भाष्य को एडिट करें