ऋग्वेद - मण्डल 10/ सूक्त 100/ मन्त्र 2
भरा॑य॒ सु भ॑रत भा॒गमृ॒त्वियं॒ प्र वा॒यवे॑ शुचि॒पे क्र॒न्ददि॑ष्टये । गौ॒रस्य॒ यः पय॑सः पी॒तिमा॑न॒श आ स॒र्वता॑ति॒मदि॑तिं वृणीमहे ॥
स्वर सहित पद पाठभरा॑य । सु । भ॒र॒त॒ । भा॒गम् । ऋ॒त्विय॑म् । प्र । वा॒यवे॑ । शु॒चि॒ऽपे । क्र॒न्दत्ऽइ॑ष्टये । गौ॒रस्य॑ । यः । पय॑सः । पी॒तिम् । आ॒न॒शे । आ । स॒र्वऽता॑तिम् । अदि॑तिम् । वृ॒णी॒म॒हे॒ ॥
स्वर रहित मन्त्र
भराय सु भरत भागमृत्वियं प्र वायवे शुचिपे क्रन्ददिष्टये । गौरस्य यः पयसः पीतिमानश आ सर्वतातिमदितिं वृणीमहे ॥
स्वर रहित पद पाठभराय । सु । भरत । भागम् । ऋत्वियम् । प्र । वायवे । शुचिऽपे । क्रन्दत्ऽइष्टये । गौरस्य । यः । पयसः । पीतिम् । आनशे । आ । सर्वऽतातिम् । अदितिम् । वृणीमहे ॥ १०.१००.२
ऋग्वेद - मण्डल » 10; सूक्त » 100; मन्त्र » 2
अष्टक » 8; अध्याय » 5; वर्ग » 16; मन्त्र » 2
अष्टक » 8; अध्याय » 5; वर्ग » 16; मन्त्र » 2
विषय - विद्वानों से उत्तम ऐश्वर्य और उत्तम राजा की याचना।
भावार्थ -
हे विद्वान् लोगो ! आप लोग (भराय) सब के पालन पोषण करने वाले, (वायवे) वायु के समान बलवान्, सबके प्राणवत् प्रिय, (शुचि-पे) शुद्ध अन्न जल का उपभोग करने वाले, (क्रन्दत्-इष्टये) इष्टि, अभिलषित का उपदेश करने वाले के लिये (ऋत्वियम्) ऋतुओं के योग्य (भागं) सेवनीय अंश को (सु भरत) उत्तम रीति से प्राप्त कराओ। (यः) जो स्वयं (गौरस्य) शुद्ध पवित्र, गौ के तुल्य भूमि में दिये (पयसः) पुष्टिप्रद दूध के समान अंश को (पीतिम्) पान को (आनशे) पुत्रवत् प्राप्त करता है उस (अदितिम्) अदीन सूर्यवत् तेजस्वी (सर्व-तातिं) सर्वमंगलकारी शुभ राजा वा प्रभु को हम (आ वृणीमहे) आदर पूर्वक वरण करते हैं।
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - ऋषिर्दुवस्युर्वान्दनः। विश्वेदेवा देवताः॥ छन्दः–१–३ जगती। ४, ५, ७, ११ निचृज्जगती। ६, ८, १० विराड् जगती। ९ पादनिचृज्जगती। १२ विराट् त्रिष्टुप्। द्वादशर्चं सूक्तम्॥
इस भाष्य को एडिट करें