Loading...
ऋग्वेद मण्डल - 10 के सूक्त 103 के मन्त्र
मण्डल के आधार पर मन्त्र चुनें
अष्टक के आधार पर मन्त्र चुनें
  • ऋग्वेद का मुख्य पृष्ठ
  • ऋग्वेद - मण्डल 10/ सूक्त 103/ मन्त्र 2
    ऋषिः - अप्रतिरथ ऐन्द्रः देवता - इन्द्र: छन्दः - स्वराट्त्रिष्टुप् स्वरः - धैवतः

    सं॒क्रन्द॑नेनानिमि॒षेण॑ जि॒ष्णुना॑ युत्का॒रेण॑ दुश्च्यव॒नेन॑ धृ॒ष्णुना॑ । तदिन्द्रे॑ण जयत॒ तत्स॑हध्वं॒ युधो॑ नर॒ इषु॑हस्तेन॒ वृष्णा॑ ॥

    स्वर सहित पद पाठ

    स॒म्ऽक्रन्द॑नेन । अ॒नि॒ऽमि॒षेण॑ । जि॒ष्णुना॑ । यु॒त्ऽका॒रेण॑ । दुः॒ऽच्य॒व॒नेन॑ । धृ॒ष्णुना॑ । तत् । इन्द्रे॑ण । ज॒य॒त॒ । तत् । स॒ह॒ध्व॒म् । युधः॑ । न॒रः॒ । इषु॑ऽहस्तेन । वृष्णा॑ ॥


    स्वर रहित मन्त्र

    संक्रन्दनेनानिमिषेण जिष्णुना युत्कारेण दुश्च्यवनेन धृष्णुना । तदिन्द्रेण जयत तत्सहध्वं युधो नर इषुहस्तेन वृष्णा ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    सम्ऽक्रन्दनेन । अनिऽमिषेण । जिष्णुना । युत्ऽकारेण । दुःऽच्यवनेन । धृष्णुना । तत् । इन्द्रेण । जयत । तत् । सहध्वम् । युधः । नरः । इषुऽहस्तेन । वृष्णा ॥ १०.१०३.२

    ऋग्वेद - मण्डल » 10; सूक्त » 103; मन्त्र » 2
    अष्टक » 8; अध्याय » 5; वर्ग » 22; मन्त्र » 2

    भावार्थ -
    हे (युधः नरः) योद्धा नायक, वीर पुरुषो ! तुम लोग (सं-क्रन्दनेन) शत्रुओं को रुलाने वाले या उनको ललकारने वाले, निरन्तर सावधान, न चूकने वाले, (जिष्णुना) विजयशील, (युत्कारेण) युद्धकारी अति वीर (दुः-च्यवनेन) शत्रुओं से कभी विचलित या पराजित न होने वाले, मैदान छोड़ कर न भागने वाले, दृढ़ (धृष्णुना) शत्रुओं का मान-भंग करने वाले, (इषु-हस्तेन) बाण रूप साधनों से सम्पन्न (वृषणा) बलवान् (इन्द्रेण) शत्रुहन्ता सेनापति के द्वारा (तत् जयत) उस युद्ध का विजय करो। (तत् सहध्वम्) उस शत्रु दल का पराजय करो।

    ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - ऋषिरप्रतिरथ ऐन्द्रः॥ देवता—१—३,५–११ इन्द्रः। ४ बृहस्पतिः। १२ अप्वा। १३ इन्द्रो मरुतो वा। छन्दः–१, ३–५,९ त्रिष्टुप्। २ स्वराट् त्रिष्टुप्। ६ भुरिक् त्रिष्टुप्। ७, ११ निचृत् त्रिष्टुप्। ८, १०, १२ विराट् त्रिष्टुप्। १३ विराडनुष्टुप्। त्रयोदशर्चं सूक्तम्॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top