ऋग्वेद - मण्डल 10/ सूक्त 137/ मन्त्र 7
ऋषिः - सप्त ऋषय एकर्चाः
देवता - विश्वेदेवा:
छन्दः - निचृदनुष्टुप्
स्वरः - गान्धारः
हस्ता॑भ्यां॒ दश॑शाखाभ्यां जि॒ह्वा वा॒चः पु॑रोग॒वी । अ॒ना॒म॒यि॒त्नुभ्यां॑ त्वा॒ ताभ्यां॒ त्वोप॑ स्पृशामसि ॥
स्वर सहित पद पाठहस्ता॑भ्याम् । दश॑ऽशाखाभ्याम् । जि॒ह्वा । वा॒चः । पु॒रः॒ऽग॒वी । अ॒ना॒म॒यि॒त्नुऽभ्या॑म् । त्वा॒ । ताभ्या॑म् । त्वा॒ । उप॑ । स्पृ॒शा॒म॒सि॒ ॥
स्वर रहित मन्त्र
हस्ताभ्यां दशशाखाभ्यां जिह्वा वाचः पुरोगवी । अनामयित्नुभ्यां त्वा ताभ्यां त्वोप स्पृशामसि ॥
स्वर रहित पद पाठहस्ताभ्याम् । दशऽशाखाभ्याम् । जिह्वा । वाचः । पुरःऽगवी । अनामयित्नुऽभ्याम् । त्वा । ताभ्याम् । त्वा । उप । स्पृशामसि ॥ १०.१३७.७
ऋग्वेद - मण्डल » 10; सूक्त » 137; मन्त्र » 7
अष्टक » 8; अध्याय » 7; वर्ग » 25; मन्त्र » 7
अष्टक » 8; अध्याय » 7; वर्ग » 25; मन्त्र » 7
विषय - रोगनाश के लिये वाणी के प्रयोग के साथ हाथों की दशों अंगुलियों के स्पर्श का प्रयोग।
भावार्थ -
(दश-शाखाम्यां हस्ताम्याम्) दस शाखाओं वाले दोनों हाथों के साथ (वाचः पुरोगवी) वाणी को आगे फेंकने वाली (जिह्वा) जीभ (ताभ्यां अनामयित्नुभ्याम्) उन रोगहारी दोनों हाथों से (त्वा उप स्पृशामसि) हम तुझे स्पर्श करते हैं। इति पञ्चविंशो वर्गः॥
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - ऋषिः सप्त ऋषय एकर्चाः॥ विश्वेदेवा देवताः॥ छन्द:- १, ४, ६ अनुष्टुप्। २, ३, ५, ७ निचृदनुष्टुप्॥ सप्तर्चं सूक्तम्॥
इस भाष्य को एडिट करें