ऋग्वेद - मण्डल 10/ सूक्त 173/ मन्त्र 2
इ॒हैवैधि॒ माप॑ च्योष्ठा॒: पर्व॑त इ॒वावि॑चाचलिः । इन्द्र॑ इवे॒ह ध्रु॒वस्ति॑ष्ठे॒ह रा॒ष्ट्रमु॑ धारय ॥
स्वर सहित पद पाठइ॒ह । ए॒व । ए॒धि॒ । मा । अप॑ । च्यो॒ष्ठाः॒ । पर्व॑तःऽइव । अवि॑ऽचाचलिः । इन्द्र॑ऽइव । इ॒ह । ध्रु॒वः । ति॒ष्ठ॒ । इ॒ह । रा॒ष्ट्रम् । ऊँ॒ इति॑ । धा॒र॒य॒ ॥
स्वर रहित मन्त्र
इहैवैधि माप च्योष्ठा: पर्वत इवाविचाचलिः । इन्द्र इवेह ध्रुवस्तिष्ठेह राष्ट्रमु धारय ॥
स्वर रहित पद पाठइह । एव । एधि । मा । अप । च्योष्ठाः । पर्वतःऽइव । अविऽचाचलिः । इन्द्रऽइव । इह । ध्रुवः । तिष्ठ । इह । राष्ट्रम् । ऊँ इति । धारय ॥ १०.१७३.२
ऋग्वेद - मण्डल » 10; सूक्त » 173; मन्त्र » 2
अष्टक » 8; अध्याय » 8; वर्ग » 31; मन्त्र » 2
अष्टक » 8; अध्याय » 8; वर्ग » 31; मन्त्र » 2
विषय - राजा का सर्वत्र भ्रमण, उसकी स्थापना उसका द्रढीकरण। राजा को स्थिर, दृढ़ होने का उपदेश।
भावार्थ -
(इह एव एधि) तू यहां ही रह। (मा अप च्योष्ठाः) तू भाग मत, पद से पतित मत हो। तू (पर्वतः इव अविचाचलिः) पर्वत के समान अविचल होकर (इन्द्रः इव) तेजस्वी, आत्मा वा बलवान् पुरुष के समान, (ध्रुवः) धारण समर्थ, धृतिमान् होकर खड़ा रह। (इह राष्ट्रम् धारय उ) यहां राष्ट्र वा दीप्तियुक्त पद को धारण कर।
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - ऋषिध्रुवः॥ देवता—राज्ञः स्तुतिः॥ छन्दः—१ , ३–५ अनुष्टुप्। २ भुरिगनुष्टुप्। ६ निचृदनुष्टुप्॥ षडृचं सूक्तम्॥
इस भाष्य को एडिट करें