Loading...
ऋग्वेद मण्डल - 5 के सूक्त 16 के मन्त्र
मण्डल के आधार पर मन्त्र चुनें
अष्टक के आधार पर मन्त्र चुनें
  • ऋग्वेद का मुख्य पृष्ठ
  • ऋग्वेद - मण्डल 5/ सूक्त 16/ मन्त्र 2
    ऋषिः - पुरुरात्रेयः देवता - अग्निः छन्दः - विराट्त्रिष्टुप् स्वरः - धैवतः

    स हि द्युभि॒र्जना॑नां॒ होता॒ दक्ष॑स्य बा॒ह्वोः। वि ह॒व्यम॒ग्निरा॑नु॒षग्भगो॒ न वार॑मृण्वति ॥२॥

    स्वर सहित पद पाठ

    सः । हि । द्युऽभिः॑ । जना॑नाम् । होता॑ । दक्ष॑स्य । बा॒ह्वोः । वि । ह॒व्यम् । अ॒ग्निः । आ॒नु॒षक् । भगः॑ । न । वार॑म् । ऋ॒ण्व॒ति॒ ॥


    स्वर रहित मन्त्र

    स हि द्युभिर्जनानां होता दक्षस्य बाह्वोः। वि हव्यमग्निरानुषग्भगो न वारमृण्वति ॥२॥

    स्वर रहित पद पाठ

    सः। हि। द्युऽभिः। जनानाम्। होता। दक्षस्य। बाह्वोः। वि। हव्यम्। अग्निः। आनुषक्। भगः। न। वारम्। ऋण्वति ॥२॥

    ऋग्वेद - मण्डल » 5; सूक्त » 16; मन्त्र » 2
    अष्टक » 4; अध्याय » 1; वर्ग » 8; मन्त्र » 2

    भावार्थ -
    भा०- ( अग्निः भगः न वारम् ऋण्वति) सूर्य जिस प्रकार वरणी उत्तम जल वा प्रकाश को देता है उसी प्रकार ( सः अग्निः ) वह अग्रणी नायक पुरुष ( जनानां ) मनुष्यों की ( बाह्वोः ) बाहुओं में ( दक्षस्य होता ) बल को देने और जनों के बाहुओं के बल को अपने अधीन रखने वाला होकर (आनुषक् ) निरन्तर (भगः न भगः ) सूर्यवत् ऐश्वर्यवान् होकर ( हव्यं वारम् ) ग्रहण करने योग्य वरणीय धनैश्वर्यवत् ज्ञान को (वि ऋण्वति) विविध प्रकार से देता, विभक्त करता है ।

    ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - पूरुरात्रेय ऋषिः । अग्निर्देवता ॥ छन्द:- १, २, ३ विराट् त्रिष्टुप् । ४ भुरिगुष्णिक् । ५ बृहती ॥ पञ्चर्चं सूक्तम् ॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top