Loading...
ऋग्वेद मण्डल - 5 के सूक्त 30 के मन्त्र
मण्डल के आधार पर मन्त्र चुनें
अष्टक के आधार पर मन्त्र चुनें
  • ऋग्वेद का मुख्य पृष्ठ
  • ऋग्वेद - मण्डल 5/ सूक्त 30/ मन्त्र 15
    ऋषिः - बभ्रु रात्रेयः देवता - इन्द्र ऋणञ्चयश्च छन्दः - पङ्क्तिः स्वरः - पञ्चमः

    चतुः॑सहस्रं॒ गव्य॑स्य प॒श्वः प्रत्य॑ग्रभीष्म रु॒शमे॑ष्वग्ने। घ॒र्मश्चि॑त्त॒प्तः प्र॒वृजे॒ य आसी॑दय॒स्मय॒स्तम्वादा॑म॒ विप्राः॑ ॥१५॥

    स्वर सहित पद पाठ

    चतुः॑ऽसहस्रम् । गव्य॑स्य । प॒श्वः । प्रति॑ । अ॒ग्र॒भी॒ष्म॒ । रु॒शमे॑षु । अ॒ग्ने॒ । घ॒र्मः । चि॒त् । त॒प्तः । प्र॒ऽवृजे॑ । यः । आसी॑त् । अ॒य॒स्मयः॑ । तम् । ऊँ॒ इति॑ । आदा॑म । विप्राः॑ ॥


    स्वर रहित मन्त्र

    चतुःसहस्रं गव्यस्य पश्वः प्रत्यग्रभीष्म रुशमेष्वग्ने। घर्मश्चित्तप्तः प्रवृजे य आसीदयस्मयस्तम्वादाम विप्राः ॥१५॥

    स्वर रहित पद पाठ

    चतुःऽसहस्रम्। गव्यस्य। पश्वः। प्रति। अग्रभीष्म। रुशमेषु। अग्ने। घर्मः। चित्। तप्तः। प्रऽवृजे। यः। आसीत्। अयस्मयः। तम्। ऊँ इति। आदाम। विप्राः ॥१५॥

    ऋग्वेद - मण्डल » 5; सूक्त » 30; मन्त्र » 15
    अष्टक » 4; अध्याय » 1; वर्ग » 28; मन्त्र » 5

    भावार्थ -
    भा०—हे (अग्ने) अग्नि के समान तेजस्विन् ! हम प्रजाजन ( गव्यस्य अश्वः चतुः सहस्रं ) सबको दिखाने वाले प्रकाशक चार सहस्र किरणों को हम प्रत्यक्ष ग्रहण करते हैं उसी प्रकार प्रजाजन हे ( अग्ने ) तेजस्विन् नायक ! हे राजा ( गव्यस्य पश्वः चतुः सहस्रं ) चार हजार गवादिरूप पशु के तुल्य तेरे अधीन रहने वाले ( गव्यस्य पश्वः ) भूमि के हितकारी प्रजा के कार्यव्यवहारों को देखने वाले हैं हम उन से ( प्रति अग्रभीष्म ) प्रत्येक को स्वीकार करें । और ( यः ) जो ( अयस्मयः ) सुवर्णादि से सम्पन्न वा लोह के बने शस्त्रास्त्रों से सम्पन्न होकर ( धर्मः चित्) तेजस्वी सूर्य के समान ( तप्तः ) तप कर ( प्रवृजे ) शत्रु को दूर भगा देने में ( आसीत् ) समर्थ हो हे ( विप्राः ) विद्वान् बुद्धिमान् पुरुषो ! हम (तम् उ आदाम् ) उसको ही अपना नायक स्वीकार करें । इत्यष्टाविंशो वर्गः ॥

    ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - बभ्रुरात्रेय ऋषिः ॥ इन्द्र ऋणञ्चयश्च देवता ॥ छन्दः–१,५, ८, ९ निचृत्त्रिटुप् । १० विराट् त्रिष्टुप् । ७, ११, १२ त्रिष्टुप् । ६, १३ पंक्तिः । १४ स्वराट् पंक्तिः । १५ भुरिक् पंक्तिः ॥ पञ्चदशर्चं सूक्तम् ॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top