ऋग्वेद - मण्डल 5/ सूक्त 60/ मन्त्र 8
ऋषिः - श्यावाश्व आत्रेयः
देवता - मरुतो वाग्निश्च
छन्दः - विराट्त्रिष्टुप्
स्वरः - धैवतः
अग्ने॑ म॒रुद्भिः॑ शु॒भय॑द्भि॒र्ऋक्व॑भिः॒ सोमं॑ पिब मन्दसा॒नो ग॑ण॒श्रिभिः॑। पा॒व॒केभि॑र्विश्वमि॒न्वेभि॑रा॒युभि॒र्वैश्वा॑नर प्र॒दिवा॑ के॒तुना॑ स॒जूः ॥८॥
स्वर सहित पद पाठअग्ने॑ । म॒रुत्ऽभिः॑ । शु॒भय॑त्ऽभिः । ऋक्व॑ऽभिः । सोम॑म् । पि॒ब॒ । म॒न्द॒सा॒नः । ग॒ण॒श्रिऽभिः॑ । पा॒व॒केभिः॑ । वि॒श्व॒म्ऽइ॒न्वेभिः॑ । आ॒युऽभिः॑ । वैश्वा॑नर । प्र॒ऽदिवा॑ । के॒तुना॑ । स॒ऽजूः ॥
स्वर रहित मन्त्र
अग्ने मरुद्भिः शुभयद्भिर्ऋक्वभिः सोमं पिब मन्दसानो गणश्रिभिः। पावकेभिर्विश्वमिन्वेभिरायुभिर्वैश्वानर प्रदिवा केतुना सजूः ॥८॥
स्वर रहित पद पाठअग्ने। मरुत्ऽभिः। शुभयत्ऽभिः। ऋक्वऽभिः। सोमम्। पिब। मन्दसानः। गणश्रिऽभिः। पावकेभिः। विश्वम्ऽइन्वेभिः। आयुऽभिः। वैश्वानर। प्रऽदिवा। केतुना। सऽजूः ॥८॥
ऋग्वेद - मण्डल » 5; सूक्त » 60; मन्त्र » 8
अष्टक » 4; अध्याय » 3; वर्ग » 25; मन्त्र » 8
अष्टक » 4; अध्याय » 3; वर्ग » 25; मन्त्र » 8
विषय - राजा को विद्वान् होने का उपदेश ।
भावार्थ -
भा०-हे (अग्ने) अभिवत् तेजस्विन् ! हे (वैश्वानर) समस्त नरों के हितैषिन् ! सबके नायक ! हे विद्वान् आचार्य ! तू (शुभयद्भिः) शोभायुक्त, शुभ मार्ग से जाने वाले, (ऋक्वभिः ) वेदज्ञ, ( गणश्रिभिः ) गण की शोभा धारण करने वाले पुरुषों से ( मन्दसानः ) आनन्दित, होता हुआ ( सोमं पिब ) ऐश्वर्य का उपभोग कर और ( पावकेभिः ) अन्यों को पवित्र करने वाले, अग्नि के समान कण्टकशोधन करने हारे ( विश्वमिन्वेभिः ) समस्त विश्व को प्रसन्न करने वाले, वीर विद्वान् ( आयुभिः ) पुरुषों सहित तू ( प्रदिवा केतुना ) अति तेजस्वी ध्वजा वा उत्तम व्यवहार युक्त अति पुरातन सर्वज्ञापक, ज्ञानमय वेद से (सजूः ) समान रूप से सुशोभित होकर तू ( सोमं पिब ) सौम्य शिष्यगण एवं राजगण का पालन कर । इति पञ्चविंशो वर्गः ॥
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - श्यावाश्व आत्रेय ऋषिः ॥ मरुतो मरुतो वाग्निश्च देवता ॥ छन्द:- १, ३, ४, ५ निचृत् त्रिष्टुप् । २ भुरिक् त्रिष्टुप । विराट् त्रिष्टुप् । ७, ८ जगती ॥ अष्टर्चं सूक्तम् ॥
इस भाष्य को एडिट करें