English
ऋग्वेद - मण्डल 6/ सूक्त 18/ मन्त्र 1
ऋषिः - भरद्वाजो बार्हस्पत्यः
देवता - इन्द्र:
छन्दः - निचृत्त्रिष्टुप्
स्वरः - धैवतः
तमु॑ ष्टुहि॒ यो अ॒भिभू॑त्योजा व॒न्वन्नवा॑तः पुरुहू॒त इन्द्रः॑। अषा॑ळ्हमु॒ग्रं सह॑मानमा॒भिर्गी॒र्भिर्व॑र्ध वृष॒भं च॑र्षणी॒नाम् ॥१॥
स्वर सहित पद पाठतम् । ऊँ॒ इति॑ । स्तु॒हि॒ । यः । अ॒भिभू॑तिऽओजाः । व॒न्वन् । अवा॑तः । पु॒रु॒ऽहू॒तः । इन्द्रः॑ । अषा॑ळ्हम् । उ॒ग्रम् । सह॑मानम् । आ॒भिः । गीः॒ऽभिः । व॒र्ध॒ । वृ॒ष॒भम् । च॒र्ष॒णी॒नाम् ॥
स्वर रहित मन्त्र
तमु ष्टुहि यो अभिभूत्योजा वन्वन्नवातः पुरुहूत इन्द्रः। अषाळ्हमुग्रं सहमानमाभिर्गीर्भिर्वर्ध वृषभं चर्षणीनाम् ॥१॥
स्वर रहित पद पाठतम्। ऊँ इति। स्तुहि। यः। अभिभूतिऽओजाः। वन्वन्। अवातः। पुरुऽहूतः। इन्द्रः। अषाळ्हम्। उग्रम्। सहमानम्। आभिः। गीःऽभिः। वर्ध। वृषभम्। चर्षणीनाम् ॥१॥
ऋग्वेद - मण्डल » 6; सूक्त » 18; मन्त्र » 1
अष्टक » 4; अध्याय » 6; वर्ग » 4; मन्त्र » 1
अष्टक » 4; अध्याय » 6; वर्ग » 4; मन्त्र » 1
विषय - स्तुत्य स्वामी, प्रभु ।
भावार्थ -
हे विद्वन् ! ( यः ) जो ( अभिभूत्योजाः ) शत्रुओं का परा-भव करने में समर्थ, पराक्रमशाली हो और जो ( आवातः ) स्वयं न मारा जाकर भी ( पुरु-हूतः ) बहुतों से स्तुति योग्य और पुकारा जाकर (वन्वन् ) शत्रुओं का नाश करता हो (तम् उ ) उस की अवश्य तू (स्तुहि) स्तुति कर । तू उस ही ( चर्षणीनां वृषभम् ) मनुष्यों में सबसे श्रेष्ठ ( अषाढं ) पराजित न होने वाले, ( उग्रं ) बलवान् ( सहमानम् ) शत्रुओं को पराजय करने वाले पुरुष को ( गीर्भि: ) उत्तम २ वाणियों से ( वर्ध ) बढ़ा ।
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - भरद्वाजो बार्हस्पत्य ऋषिः॥ इन्द्रो देवता॥ छन्दः–१, ४, ९, १४ निचृत्त्रिष्टुप् । २, ८, ११, १३ त्रिष्टुप् । ७, १० विराट् त्रिष्टुप् । १२ भुरिक त्रिष्टुप् । ३, १५ भुरिक् पंक्तिः । ५ स्वराट् पंक्तिः । ६ ब्राह्म्युष्णिक्॥
इस भाष्य को एडिट करें