ऋग्वेद - मण्डल 6/ सूक्त 6/ मन्त्र 1
ऋषिः - भरद्वाजो बार्हस्पत्यः
देवता - अग्निः
छन्दः - निचृत्त्रिष्टुप्
स्वरः - धैवतः
प्र नव्य॑सा॒ सह॑सः सू॒नुमच्छा॑ य॒ज्ञेन॑ गा॒तुमव॑ इ॒च्छमा॑नः। वृ॒श्चद्व॑नं कृ॒ष्णया॑मं॒ रुश॑न्तं वी॒ती होता॑रं दि॒व्यं जि॑गाति ॥१॥
स्वर सहित पद पाठप्र । नव्य॑सा । सह॑सः । सू॒नुम् । अच्छ॑ । य॒ज्ञेन॑ । गा॒तुम् । अवः॑ । इ॒च्छमा॑नः । वृ॒श्चत्ऽव॑नम् । कृ॒ष्णया॑मम् । रुश॑न्तम् । वी॒ती । होता॑रम् । दि॒व्यम् । जि॒गा॒ति॒ ॥
स्वर रहित मन्त्र
प्र नव्यसा सहसः सूनुमच्छा यज्ञेन गातुमव इच्छमानः। वृश्चद्वनं कृष्णयामं रुशन्तं वीती होतारं दिव्यं जिगाति ॥१॥
स्वर रहित पद पाठप्र। नव्यसा। सहसः। सूनुम्। अच्छ। यज्ञेन। गातुम्। अवः। इच्छमानः। वृश्चत्ऽवनम्। कृष्णयामम्। रुशन्तम्। वीती। होतारम्। दिव्यम्। जिगाति ॥१॥
ऋग्वेद - मण्डल » 6; सूक्त » 6; मन्त्र » 1
अष्टक » 4; अध्याय » 5; वर्ग » 8; मन्त्र » 1
अष्टक » 4; अध्याय » 5; वर्ग » 8; मन्त्र » 1
विषय - जिज्ञासु का ज्ञानोपदेष्टा, ज्ञानप्रद गुरु के समीप पहुंचना ।
भावार्थ -
( नव्यसा ) अति नवीन, अति स्तुत्य ( यज्ञेन ) परस्पर के सम्बन्ध, या दान प्रतिदान द्वारा ( गातुम् ) सन्मार्ग और उत्तम भूमि और ( अवः ) रक्षा और ज्ञान प्राप्त करना ( इच्छन् ) चाहता हुआ जन ( सहसः सूनुम् ) बल के सम्पादक, वा सञ्चालक ( वृश्चद्-वनम् ) वनों को काट डालने में समर्थ परशु या अग्नि के समान तीक्ष्ण अज्ञान वा शत्रु के नाशक (कृष्ण-यामम् ) आकर्षण करने वाले, यम नियम-व्यवस्था-से सम्पन्न ( रुशन्तं ) अति तेजस्वी, ( होतारं ) ऐश्वर्य वा ज्ञान के दाता, ( दिव्यं ) कामना करने योग्य, पुरुष के पास (वीती ) इच्छापूर्वक ( अच्छ जिगाति ) जावे ।
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - भरद्वाजो बार्हस्पत्य ऋषिः ॥ अग्निर्देवता ॥ छन्दः – १, २, ३, ४, ५ निचृत्त्रिटुप् । ६, ७ त्रिष्टुप् ॥ सप्तर्चं सूक्तम् ॥
इस भाष्य को एडिट करें