ऋग्वेद - मण्डल 9/ सूक्त 12/ मन्त्र 1
ऋषिः - असितः काश्यपो देवलो वा
देवता - पवमानः सोमः
छन्दः - गायत्री
स्वरः - षड्जः
सोमा॑ असृग्र॒मिन्द॑वः सु॒ता ऋ॒तस्य॒ साद॑ने । इन्द्रा॑य॒ मधु॑मत्तमाः ॥
स्वर सहित पद पाठसोमाः॑ । अ॒सृ॒ग्र॒म् । इन्द॑वः । सु॒ताः । ऋ॒तस्य॑ । सद॑ने । इन्द्रा॑य । मधु॑मत्ऽतमाः ॥
स्वर रहित मन्त्र
सोमा असृग्रमिन्दवः सुता ऋतस्य सादने । इन्द्राय मधुमत्तमाः ॥
स्वर रहित पद पाठसोमाः । असृग्रम् । इन्दवः । सुताः । ऋतस्य । सदने । इन्द्राय । मधुमत्ऽतमाः ॥ ९.१२.१
ऋग्वेद - मण्डल » 9; सूक्त » 12; मन्त्र » 1
अष्टक » 6; अध्याय » 7; वर्ग » 38; मन्त्र » 1
अष्टक » 6; अध्याय » 7; वर्ग » 38; मन्त्र » 1
विषय - पवमान सोम। आचार्य-कुल में विद्या निष्णांत शिष्य और न्याय शासन में अध्यक्ष सोम-पुरुषों का स्थापन।
भावार्थ -
(सोमाः) बलवान् (इन्दवः) ऐश्वर्यवान्, प्रजास्नेही, (मधुमत्तमाः) अति उत्तम ज्ञान और बल से युक्त जन (इन्द्राय) ऐश्वर्य वृद्धि के लिये (ऋतस्य सादने) सत्य न्याय के भवन में (असृग्रम्) तैयार या नियुक्त किये जावें। इसी प्रकार सोम, अति ज्ञानवान् विद्यार्थी, ब्रह्मचारी (ऋतस्य सादने) वेदाध्ययन के स्थान, गुरु-गृह में तैयार होते हैं। इन्द्र, आचार्य के ज्ञान को खूब धारण करते हैं।
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - असितः काश्यपो देवलो वा ऋषिः ॥ पवमानः सोमो देवता ॥ छन्द:- १, २, ६–८ गायत्री। ३– ५, ९ निचृद् गायत्री॥ नवर्चं सूक्तम्॥
इस भाष्य को एडिट करें