English
ऋग्वेद - मण्डल 1/ सूक्त 35/ मन्त्र 1
ऋषिः - हिरण्यस्तूप आङ्गिरसः
देवता - अग्निर्मित्रावरुणौ, रात्रिः, सविता
छन्दः - विराड्जगती
स्वरः - निषादः
ह्वया॑म्य॒ग्निं प्र॑थ॒मं स्व॒स्तये॒ ह्वया॑मि मि॒त्रावरु॑णावि॒हाव॑से । ह्वया॑मि॒ रात्रीं॒ जग॑तो नि॒वेश॑नीं॒ ह्वया॑मि दे॒वं स॑वि॒तार॑मू॒तये॑ ॥
स्वर सहित पद पाठह्वया॑मि । अ॒ग्निम् । प्र॒थ॒मम् । स्व॒स्तये । ह्वया॑मि । मि॒त्रावरु॑णौ । इ॒ह । अव॑से । ह्वया॑मि । रात्री॑म् । जग॑तः । नि॒वेश॑नीम् । ह्वया॑मि । दे॒वम् । स॒वि॒तार॑म् । ऊ॒तये॑ ॥
स्वर रहित मन्त्र
ह्वयाम्यग्निं प्रथमं स्वस्तये ह्वयामि मित्रावरुणाविहावसे । ह्वयामि रात्रीं जगतो निवेशनीं ह्वयामि देवं सवितारमूतये ॥
स्वर रहित पद पाठह्वयामि । अग्निम् । प्रथमम् । स्वस्तये । ह्वयामि । मित्रावरुणौ । इह । अवसे । ह्वयामि । रात्रीम् । जगतः । निवेशनीम् । ह्वयामि । देवम् । सवितारम् । ऊतये॥
ऋग्वेद - मण्डल » 1; सूक्त » 35; मन्त्र » 1
अष्टक » 1; अध्याय » 3; वर्ग » 6; मन्त्र » 1
अष्टक » 1; अध्याय » 3; वर्ग » 6; मन्त्र » 1
Subject [विषय - स्वामी दयानन्द] - One should know the attributes of Agni, Mitra, Varuna and others and then should accomplish all works is taught in the first Mantra.
Translation [अन्वय - स्वामी दयानन्द] - I first invoke Agni (fire here for our protection and happiness. I invoke for protection Mitra and Varuna (Praana and Udana two vital breaths. I invoke or call on Ratri ( Night) which brings rest to the world and I call for preservation and the accomplishment of works the bright solar world.
Commentator's Notes [पदार्थ - स्वामी दयानन्द] -
(स्वस्तये) सुशोभनम् इष्टं सुखमस्ति यस्मात् तस्मै सुखाय = For desirable happiness. (मित्रावरुणौ ) मित्रः प्राणः वरुणः उदानः तौ ।
= Prana and Udana two vital energies.
(सवितारम्) सूर्यलोकम् = The solar world.
( ऊतये ) क्रियासिद्धीच्छाये = For the desire of the accomplishment of the works.
Purport [भावार्थ - स्वामी दयानन्द] - Men should day and night utilize properly the fire air and sun and then attain happiness. Without this, none can enjoy happiness.
Translator's Notes -
Rishi Dayananda has interpreted मित्रावरुणौ here as मित्रः प्राणाः वरुणः उदान: तौ Mitra and Varuna or two vital energies. Though unfortunately, he has not quoted any authority, such authority is clearly found in several passages of the Brahmanas, as the following quotations show. प्राणोदानौ वै मित्रावरुणौ (शतपथ १.८.३२, ३.६.१.१६) प्राणोदानौ मित्रावरुणौ (शतपथ ३.२.२.१३ ) So Rishi Dayananda's interpretation is well-authenticated. The word ऊति: is derived from अव अवतेः क्रिमि ज्वर त्वारश्रीव्यबिमवामुपधायाश्च (अष्टा० ६.४.२०) इत्यादिना वकारस्य उपधायाश्च ऊद् उति यूतिजूति सातिहेति कीर्तयश्च (अष्टा० ३.३.९७) इत्यादिना क्लिन: उदात्तत्वम् । As ooti ( ऊति ) is derived from अव which has 19 meanings Rishi Dayananda has taken it to mean क्रियासिद्धीच्छायै ।