ऋग्वेद - मण्डल 4/ सूक्त 5/ मन्त्र 1
ऋषिः - वामदेवो गौतमः
देवता - वैश्वानरः
छन्दः - विराट्त्रिष्टुप्
स्वरः - धैवतः
वै॒श्वा॒न॒राय॑ मी॒ळ्हुषे॑ स॒जोषाः॑ क॒था दा॑शेमा॒ग्नये॑ बृ॒हद्भाः। अनू॑नेन बृह॒ता व॒क्षथे॒नोप॑ स्तभायदुप॒मिन्न रोधः॑ ॥१॥
स्वर सहित पद पाठवै॒श्वा॒न॒राय॑ । मी॒ळ्हुषे॑ । स॒ऽजोषाः॑ । क॒था । दा॒शे॒म॒ । अ॒ग्नये॑ । बृ॒हत् । भाः । अनू॑नेन । बृ॒ह॒ता । व॒क्षथे॑न । उप॑ । स्त॒भा॒य॒त् । उ॒प॒ऽमित् । न । रोधः॑ ॥
स्वर रहित मन्त्र
वैश्वानराय मीळ्हुषे सजोषाः कथा दाशेमाग्नये बृहद्भाः। अनूनेन बृहता वक्षथेनोप स्तभायदुपमिन्न रोधः ॥१॥
स्वर रहित पद पाठवैश्वानराय। मीळ्हुषे। सऽजोषाः। कथा। दाशेम। अग्नये। बृहत्। भाः। अनूनेन। बृहता। वक्षथेन। उप। स्तभायत्। उपऽमित्। न। रोधः॥१॥
ऋग्वेद - मण्डल » 4; सूक्त » 5; मन्त्र » 1
अष्टक » 3; अध्याय » 5; वर्ग » 1; मन्त्र » 1
अष्टक » 3; अध्याय » 5; वर्ग » 1; मन्त्र » 1
Subject [विषय - स्वामी दयानन्द] - The duties and attributes of a king are compared with Agni.
Translation [अन्वय - स्वामी दयानन्द] - O king ! shining like the fire how can we give happiness to you who are bright with great lustre, shower benefits, leader of all persons and upholder of the State like a dam. With anger and wrath (at injustice) and the one who duly measures, let all of us try to confer happiness on your loving behavior and the spirit of service.
Commentator's Notes [पदार्थ - स्वामी दयानन्द] -
N/A
Purport [भावार्थ - स्वामी दयानन्द] - The rulers over a State being like the sun are illuminators of good virtues, restrain the wicked like a water dam. They regard the happiness and misery as well gain and loss of others as their own, and so can administer the State properly with justice and laws the land.
Foot Notes - (वक्षथेन) रोषेण । = With wrath or righteous indignation. (सजोषाः) समानप्रीत्तिसेवताः । अत्र वचनव्यत्ययेनैकवचनम् = Full of equal love and the spirit of service.
इस भाष्य को एडिट करें