English
यजुर्वेद - अध्याय 40/ मन्त्र 6
ऋषिः - दीर्घतमा ऋषिः
देवता - आत्मा देवता
छन्दः - निचृदनुष्टुप्
स्वरः - गान्धारः
1
यस्तु सर्वा॑णि भू॒तान्या॒त्मन्ने॒वानु॒पश्य॑ति।स॒र्व॒भू॒तेषु॑ चा॒त्मानं॒ ततो॒ न वि चि॑कित्सति॥६॥
स्वर सहित पद पाठयः। तु। सर्वा॑णि। भू॒तानि॑। आ॒त्मन्। ए॒व। अ॒नु॒पश्य॒तीत्य॑नु॒ऽपश्य॑ति ॥ स॒र्व॒भू॒तेष्विति॑ सर्वऽभू॒तेषु॑। च॒। आ॒त्मान॑म्। ततः॑। न। वि। चि॒कि॒त्स॒ति॒ ॥६ ॥
स्वर रहित मन्त्र
यस्तु सर्वाणि भूतान्यात्मन्नेवानुपश्यति । सर्वभूतेषु चात्मानन्ततो न वि चिकित्सति ॥
स्वर रहित पद पाठ
यः। तु। सर्वाणि। भूतानि। आत्मन्। एव। अनुपश्यतीत्यनुऽपश्यति॥ सर्वभूतेष्विति सर्वऽभूतेषु। च। आत्मानम्। ततः। न। वि। चिकित्सति॥६॥
विषय - অথেশ্বরবিষয়মাহ ॥
এখন ঈশ্বর বিষয়কে পরবর্ত্তী মন্ত্রে বলা হইয়াছে ॥
पदार्थ -
পদার্থঃ- হে মনুষ্যগণ ! (ত্বা) যে বিদ্বান্ (আত্মন্) পরমাত্মার ভিতর (এব) ই (সর্বাণি) সকল (ভূতানি) প্রাণী-অপ্রাণী সকলকে (অনুপশ্যতি) বিদ্যা, ধর্ম ও যোগাভ্যাস করিবার পশ্চাৎ সমীক্ষা করে (তু) এবং যে (সর্বভূতেষু) সব প্রকৃত্যাদি পদার্থ সকলে (আত্মানম্) আত্মাকে (চ) ও দেখে সে বিদ্বান্ (ততঃ) তদনন্তর (না) নয় (বি, চিকিৎসতি) সংশয়কে প্রাপ্ত হয়, এইরকম তুমি জান ॥ ৬ ॥
भावार्थ - ভাবার্থঃ- হে মনুষ্যগণ ! যাহারা সর্বব্যাপী ন্যায়কারী সর্বজ্ঞ সনাতন সকলের আত্মা অন্তর্য্যামী সকলের দ্রষ্টা পরমাত্মাকে জানিয়া সুখ-দুঃখ, ক্ষতি-লাভে স্বীয় আত্মার তুল্য সকল প্রাণিদিগকে জানিয়া ধার্মিক হয়, তাহারাই মোক্ষ লাভ করিয়া থাকে ॥ ৬ ॥
मन्त्र (बांग्ला) - য়স্তু সর্বা॑ণি ভূ॒তান্যা॒ত্মন্নে॒বানু॒পশ্য॑তি ।
স॒র্ব॒ভূ॒তেষু॑ চা॒ত্মানং॒ ততো॒ ন বি চি॑কিৎসতি ॥ ৬ ॥
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - য়স্ত্বিত্যস্য দীর্ঘতমা ঋষিঃ । আত্মা দেবতা । নিচৃদনুষ্টুপ্ ছন্দঃ ।
গান্ধারঃ স্বরঃ ॥
Acknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
N/A
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal