ऋग्वेद - मण्डल 8/ सूक्त 93/ मन्त्र 1
उद्घेद॒भि श्रु॒ताम॑घं वृष॒भं नर्या॑पसम् । अस्ता॑रमेषि सूर्य ॥
स्वर सहित पद पाठउत् । घ॒ । इत् । अ॒भि । श्रु॒तऽम॑घम् । वृ॒ष॒भम् । नर्य॑ऽअपसम् । अस्ता॑रम् । ए॒षि॒ । सू॒र्य॒ ॥
स्वर रहित मन्त्र
उद्घेदभि श्रुतामघं वृषभं नर्यापसम् । अस्तारमेषि सूर्य ॥
स्वर रहित पद पाठउत् । घ । इत् । अभि । श्रुतऽमघम् । वृषभम् । नर्यऽअपसम् । अस्तारम् । एषि । सूर्य ॥ ८.९३.१
ऋग्वेद - मण्डल » 8; सूक्त » 93; मन्त्र » 1
अष्टक » 6; अध्याय » 6; वर्ग » 21; मन्त्र » 1
अष्टक » 6; अध्याय » 6; वर्ग » 21; मन्त्र » 1
विषय - श्रुतामघ - अस्ता
पदार्थ -
[१] हे (सूर्य) = आदित्यवर्ण, (सहस्र) = सूर्यसम तेजस्विन् प्रभो ! आप (घा इत्) = निश्चय से (अभि उदेषि) = उस व्यक्ति के सम्मुख उदित होते हो, उसको प्राप्त होते हो, जो (श्रुतामघम्) = ज्ञानरूप ऐश्वर्यवाला होता है। [२] आप उस व्यक्ति को प्राप्त होते हो जो ज्ञानैश्वर्य होकर (वृषभम्) = शक्तिशाली बनता है। [३] आप उसे प्राप्त होते हो जो ज्ञानैश्वर्यवाला व शक्तिशाली बनकर (नर्यापसम्) = नरहितकारी कर्मों में प्रवृत्त होता है और इस प्रकार जो (अस्तारम्) = सब वासनाओं को अपने से सुदूर फेंकनेवाला होता है।
भावार्थ - भावार्थ- - प्रभु उसे प्राप्त होते हैं जो ज्ञानैश्वर्यवाला, शक्तिशाली, लोकहित के कर्मों को करनेवाला व वासनाओं को परे फेंकनेवाला बनता है।
इस भाष्य को एडिट करें