ऋग्वेद - मण्डल 10/ सूक्त 174/ मन्त्र 3
ऋषिः - अभीवर्तः
देवता - राज्ञःस्तुतिः
छन्दः - विराडनुष्टुप्
स्वरः - गान्धारः
अ॒भि त्वा॑ दे॒वः स॑वि॒ताभि सोमो॑ अवीवृतत् । अ॒भि त्वा॒ विश्वा॑ भू॒तान्य॑भीव॒र्तो यथास॑सि ॥
स्वर सहित पद पाठअ॒भि । त्वा॑ । दे॒वः । स॒वि॒ता । अ॒भि । सोमः॑ । अवीवृतत् । अ॒भि । त्वा॒ । विश्वा॑ । भू॒तानि॑ । अ॒भि॒ऽव॒र्तः । यथा॑ । अस॑सि ॥
स्वर रहित मन्त्र
अभि त्वा देवः सविताभि सोमो अवीवृतत् । अभि त्वा विश्वा भूतान्यभीवर्तो यथाससि ॥
स्वर रहित पद पाठअभि । त्वा । देवः । सविता । अभि । सोमः । अवीवृतत् । अभि । त्वा । विश्वा । भूतानि । अभिऽवर्तः । यथा । अससि ॥ १०.१७४.३
ऋग्वेद - मण्डल » 10; सूक्त » 174; मन्त्र » 3
अष्टक » 8; अध्याय » 8; वर्ग » 32; मन्त्र » 3
अष्टक » 8; अध्याय » 8; वर्ग » 32; मन्त्र » 3
पदार्थ -
(त्वा) हे अभीवर्त हवि ! विजय का साधन गन्धमय धूम तुझे (सविता देवः) अग्निदेव (अभि-अवीवृतत्) शत्रुओं के प्रति पुनः-पुनः प्रवृत्त करता है-फैलाता है (सोमः) वायु (अभि) शत्रुओं के प्रति प्रेरित करता है (विश्वा भूतानि) सारी वस्तुओं को (यया-अभीवर्तः) जिससे कि आक्रमण साधनभूत प्रयोग (अससि) तू सफल होवे ॥३॥
भावार्थ - इस गन्धकयुक्त धूमप्रयोग को अग्नि प्रज्वलित करता है और वायु फैलाता है, उसका प्रभाव सभी वस्तुओं तक जाता है, ये साधन संग्राम में सफल होने के लिए हैं ॥३॥
इस भाष्य को एडिट करें