English
साइडबार
ऋग्वेद - मण्डल 10/ सूक्त 179/ मन्त्र 3
श्रा॒तं म॑न्य॒ ऊध॑नि श्रा॒तम॒ग्नौ सुश्रा॑तं मन्ये॒ तदृ॒तं नवी॑यः । माध्यं॑दिनस्य॒ सव॑नस्य द॒ध्नः पिबे॑न्द्र वज्रिन्पुरुकृज्जुषा॒णः ॥
स्वर सहित पद पाठश्रा॒तम् । म॒न्ये॒ । ऊध॑नि । श्रा॒तम् । अ॒ग्नौ । सुऽश्रा॑तम् । म॒न्ये॒ । तत् । ऋ॒तम् । नवी॑यः । माध्य॑न्दिनस्य । सव॑नस्य । द॒ध्नः । पिब॑ । इ॒न्द्र॒ । व॒ज्रि॒न् । पु॒रु॒ऽकृ॒त् । जु॒षा॒णः ॥
स्वर रहित मन्त्र
श्रातं मन्य ऊधनि श्रातमग्नौ सुश्रातं मन्ये तदृतं नवीयः । माध्यंदिनस्य सवनस्य दध्नः पिबेन्द्र वज्रिन्पुरुकृज्जुषाणः ॥
स्वर रहित पद पाठश्रातम् । मन्ये । ऊधनि । श्रातम् । अग्नौ । सुऽश्रातम् । मन्ये । तत् । ऋतम् । नवीयः । माध्यन्दिनस्य । सवनस्य । दध्नः । पिब । इन्द्र । वज्रिन् । पुरुऽकृत् । जुषाणः ॥ १०.१७९.३
ऋग्वेद - मण्डल » 10; सूक्त » 179; मन्त्र » 3
अष्टक » 8; अध्याय » 8; वर्ग » 37; मन्त्र » 3
अष्टक » 8; अध्याय » 8; वर्ग » 37; मन्त्र » 3
विषय - मध्याह्न सूर्यवत् राजा के कर-ग्रहण का प्रकार।
भावार्थ -
हे (वज्रिन्) बल-वीर्य से सम्पन्न ! हे (पुरु-कृत्) बहुतों के ऐश्वर्य पैदा करने और बहुत से शत्रुओं का नाश करने हारे ! हे (इन्द्र) ऐश्वर्यवन् ! शत्रुहन् ! तू (माध्यन्दिनस्य) दिन के मध्य में सूर्य के तुल्य तेजस्वी पुरुष के (दध्नः) धारण शील बल को (पिब) प्राप्त कर। (ऊधनि श्रातम्) गौ के स्तन या मातृस्तन में परिपक्व अंश दूध के समान और (अग्नौ सु-श्राते) अग्नि पर अच्छी प्रकार पकाये अन्न के समान, (नवीयः तत् ऋतम्) अति नया श्रेष्ठ, स्तुत्य वह तेज (मन्ये) मानता हूं। इति सप्तत्रिंशो वर्गः॥
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - ऋषिः शिविरौशीनरः। २ प्रतर्दनः काशिराजः। ३ वसुमना रौहिदश्वः॥ इन्द्रो देवता॥ छन्द:-१ निचृदनुष्टुप्। २ निचृत् त्रिष्टुप्। ३ त्रिष्टुप्॥ तृचं सूक्तम्॥
इस भाष्य को एडिट करें