साइडबार
ऋग्वेद - मण्डल 10/ सूक्त 180/ मन्त्र 1
प्र स॑साहिषे पुरुहूत॒ शत्रू॒ञ्ज्येष्ठ॑स्ते॒ शुष्म॑ इ॒ह रा॒तिर॑स्तु । इन्द्रा भ॑र॒ दक्षि॑णेना॒ वसू॑नि॒ पति॒: सिन्धू॑नामसि रे॒वती॑नाम् ॥
स्वर सहित पद पाठप्र । स॒स॒हि॒षे॒ । पु॒रु॒ऽहू॒त॒ । शत्रू॑न् । ज्येष्ठः॑ । ते॒ । शुष्मः॑ । इ॒ह । रा॒तिः । अ॒स्तु॒ । इन्द्र॑ । आ । भ॒र॒ । दक्षि॑णेन । वसू॑नि । पतिः॑ । सिन्धू॑नाम् । अ॒सि॒ । रे॒वती॑नाम् ॥
स्वर रहित मन्त्र
प्र ससाहिषे पुरुहूत शत्रूञ्ज्येष्ठस्ते शुष्म इह रातिरस्तु । इन्द्रा भर दक्षिणेना वसूनि पति: सिन्धूनामसि रेवतीनाम् ॥
स्वर रहित पद पाठप्र । ससहिषे । पुरुऽहूत । शत्रून् । ज्येष्ठः । ते । शुष्मः । इह । रातिः । अस्तु । इन्द्र । आ । भर । दक्षिणेन । वसूनि । पतिः । सिन्धूनाम् । असि । रेवतीनाम् ॥ १०.१८०.१
ऋग्वेद - मण्डल » 10; सूक्त » 180; मन्त्र » 1
अष्टक » 8; अध्याय » 8; वर्ग » 38; मन्त्र » 1
अष्टक » 8; अध्याय » 8; वर्ग » 38; मन्त्र » 1
विषय - इन्द्र। राजा का शत्रु-विजय।
भावार्थ -
हे (इन्द्र) ऐश्वर्यवन् ! हे शत्रुओं के मूलोच्छेद करने हारे ! हे (पुरु-हूत) बहुतों से प्रशंसित ! तू (शत्रून् प्र ससहिषे) शत्रुओं को पराजित कर। (ते शुष्मः) तेरा शत्रु, शोषक बल बहुत बड़ा, सर्वश्रेष्ठ हो। और (इह रातिः अस्तु) इस लोक में तेरा दान भी बहुत बड़ा हो। हे (इन्द्र) ऐश्वर्यवन् ! राजन् ! तू (सिन्धूनां) वेग से जाने वाली सेनाओं और (रेवतीनां) धन-सम्पन्न प्रजाओं का (पतिः असि) पालक है। तू (दक्षिणेन) दक्षिण हाथ से अर्थात् निष्पाप-मार्ग से (वसूनि आ भर) नाना ऐश्वर्यों को प्राप्त कर।
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - ऋषिर्जयः॥ इन्द्रो देवता। छन्द:- १, २ त्रिष्टुप्। ३ विराट् त्रिष्टुप्॥ तृचं सूक्तम्॥
इस भाष्य को एडिट करें