English
साइडबार
ऋग्वेद - मण्डल 10/ सूक्त 180/ मन्त्र 2
मृ॒गो न भी॒मः कु॑च॒रो गि॑रि॒ष्ठाः प॑रा॒वत॒ आ ज॑गन्था॒ पर॑स्याः । सृ॒कं सं॒शाय॑ प॒विमि॑न्द्र ति॒ग्मं वि शत्रू॑न्ताळ्हि॒ वि मृधो॑ नुदस्व ॥
स्वर सहित पद पाठमृ॒गः । न । भी॒मः । कु॒च॒रः । गि॒रि॒ऽस्थाः । प॒रा॒ऽवतः॑ । आ । ज॒ग॒न्थ॒ । पर॑स्याः । सृ॒कम् । स॒म्ऽशाय॑ । प॒विम् । इ॒न्द्र॒ । ति॒ग्मम् । वि । शत्रू॑न् । ता॒ळ्हि॒ । वि । मृधः॑ । नु॒द॒स्व॒ ॥
स्वर रहित मन्त्र
मृगो न भीमः कुचरो गिरिष्ठाः परावत आ जगन्था परस्याः । सृकं संशाय पविमिन्द्र तिग्मं वि शत्रून्ताळ्हि वि मृधो नुदस्व ॥
स्वर रहित पद पाठमृगः । न । भीमः । कुचरः । गिरिऽस्थाः । पराऽवतः । आ । जगन्थ । परस्याः । सृकम् । सम्ऽशाय । पविम् । इन्द्र । तिग्मम् । वि । शत्रून् । ताळ्हि । वि । मृधः । नुदस्व ॥ १०.१८०.२
ऋग्वेद - मण्डल » 10; सूक्त » 180; मन्त्र » 2
अष्टक » 8; अध्याय » 8; वर्ग » 38; मन्त्र » 2
अष्टक » 8; अध्याय » 8; वर्ग » 38; मन्त्र » 2
विषय - राजा का शत्रु-विजय।
भावार्थ -
हे (इन्द्र) ऐश्वर्यवन् ! तू (भीमः मृगः न) भयंकर सिंह के समान (कु-चरः) सर्वत्र भूमि में विचरण करता हुआ और (गिरि-ष्ठाः) वाणी में स्थिर, सत्य-परायण होकर (परस्याः परावतः आ जगन्थ) दूर से दूर प्रदेश से भी आ। (सृकं पविं तिग्मम् सं शाय) वेग से जाने वाले शस्त्र को अच्छी प्रकार तीक्ष्ण कर। (शत्रून् ताढि) तेरे बल का नाश करने वालों पर तू आघात कर। तू (मृधः वि नुदस्व) संग्रामकारियों को विशेष रूप से भगा दे।
टिप्पणी -
आततायिनमायान्तं हन्यादेवाविचारयन्।
न तत्र दोषं पश्यामि मन्युस्तं मन्युमृच्छति॥ वासिष्ठधर्मसूत्रे॥
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - ऋषिर्जयः॥ इन्द्रो देवता। छन्द:- १, २ त्रिष्टुप्। ३ विराट् त्रिष्टुप्॥ तृचं सूक्तम्॥
इस भाष्य को एडिट करें