English
ऋग्वेद - मण्डल 10/ सूक्त 31/ मन्त्र 6
ऋषिः - कवष ऐलूषः
देवता - विश्वेदेवा:
छन्दः - पादनिचृत्त्रिष्टुप्
स्वरः - धैवतः
अ॒स्येदे॒षा सु॑म॒तिः प॑प्रथा॒नाभ॑वत्पू॒र्व्या भूम॑ना॒ गौः । अ॒स्य सनी॑ळा॒ असु॑रस्य॒ योनौ॑ समा॒न आ भर॑णे॒ बिभ्र॑माणाः ॥
स्वर सहित पद पाठअ॒स्य । इत् । ए॒षा । सु॒ऽम॒तिः । प॒प्र॒था॒ना । अभ॑वत् । पू॒र्व्या । भूम॑ना । गौः । अ॒स्य । सऽनी॑ळाः । असु॑रस्य । योनौ॑ । स॒मा॒ने । आ । भर॑णे । बिभ्र॑माणाः ॥
स्वर रहित मन्त्र
अस्येदेषा सुमतिः पप्रथानाभवत्पूर्व्या भूमना गौः । अस्य सनीळा असुरस्य योनौ समान आ भरणे बिभ्रमाणाः ॥
स्वर रहित पद पाठअस्य । इत् । एषा । सुऽमतिः । पप्रथाना । अभवत् । पूर्व्या । भूमना । गौः । अस्य । सऽनीळाः । असुरस्य । योनौ । समाने । आ । भरणे । बिभ्रमाणाः ॥ १०.३१.६
ऋग्वेद - मण्डल » 10; सूक्त » 31; मन्त्र » 6
अष्टक » 7; अध्याय » 7; वर्ग » 28; मन्त्र » 1
अष्टक » 7; अध्याय » 7; वर्ग » 28; मन्त्र » 1
विषय - प्रभु की वेदवाणी, उसको ग्रहण करने का आदेश।
भावार्थ -
(अस्य इत् असुरस्य) सब को जीवन देने वाले, सब जगत् के संचालक, उस महान् प्रभु की (एषा) यह (सु-मतिः) उत्तम ज्ञान, बुद्धि से युक्त, (भूमना) बहुत बड़ी, (पूर्व्या) सनातन, ज्ञान में पूर्ण, (पप्रथाना) ज्ञान का विस्तार करती हुई (गौः) वेदवाणी (अभवत्) है। (स-नीडाः) उसके समान आश्रय में रहने वाले शिष्यवत् जीवगण (समाने भरणे) एक समान धारण-पोषण में विद्यमान रह कर (बिभ्रमाणाः) उस वाणी को धारण करते हुए (समाने योनौ) एक समान गृह वा आश्रम में (आ यन्तु) प्राप्त हों।
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - कवष ऐलूष ऋषिः॥ विश्वे देवा देवताः॥ छन्द:-१, ८ निचृत् त्रिष्टुप्। २, ४,५, ७, ११ त्रिष्टुप्। ३, १० विराट् त्रिष्टुप्। ६ पादनिचृत् त्रिष्टुप्। ६ आर्ची स्वराट् त्रिष्टुप् ॥ एकादशर्चं सूक्तम्॥
इस भाष्य को एडिट करें