ऋग्वेद - मण्डल 2/ सूक्त 9/ मन्त्र 5
ऋषिः - गृत्समदः शौनकः
देवता - अग्निः
छन्दः - निचृत्त्रिष्टुप्
स्वरः - धैवतः
उ॒भयं॑ ते॒ न क्षी॑यते वस॒व्यं॑ दि॒वेदि॑वे॒ जाय॑मानस्य दस्म। कृ॒धि क्षु॒मन्तं॑ जरि॒तार॑मग्ने कृ॒धि पतिं॑ स्वप॒त्यस्य॑ रा॒यः॥
स्वर सहित पद पाठउ॒भय॑म् । ते॒ । न । क्षी॒य॒ते॒ । व॒स॒व्य॑म् । दि॒वेऽदि॑वे॒ । जाय॑मानस्य । द॒स्म॒ । कृ॒धि । क्षु॒ऽमन्त॑म् । जरि॒तार॑म् । अ॒ग्ने॒ । कृ॒धि । पति॑म् । सु॒ऽअ॒प॒त्यस्य॑ । रा॒यः ॥
स्वर रहित मन्त्र
उभयं ते न क्षीयते वसव्यं दिवेदिवे जायमानस्य दस्म। कृधि क्षुमन्तं जरितारमग्ने कृधि पतिं स्वपत्यस्य रायः॥
स्वर रहित पद पाठउभयम्। ते। न। क्षीयते। वसव्यम्। दिवेऽदिवे। जायमानस्य। दस्म। कृधि। क्षुऽमन्तम्। जरितारम्। अग्ने। कृधि। पतिम्। सुऽअपत्यस्य। रायः॥
ऋग्वेद - मण्डल » 2; सूक्त » 9; मन्त्र » 5
अष्टक » 2; अध्याय » 6; वर्ग » 1; मन्त्र » 5
अष्टक » 2; अध्याय » 6; वर्ग » 1; मन्त्र » 5
विषय - यज्ञाग्निवत् उत्तमाधिकारी सभापति और सेनापति के कर्त्तव्य ।
भावार्थ -
हे ( अग्ने ) ज्ञानवन् ! विद्वन् ! नायक ! ( हे दस्म ) दर्शनीय ! हे प्रजा के दुःखों को नाश करने वाले ! ( दिवे दिवे ) प्रति दिन ( जायमानस्य ) उत्तरोत्तर प्रकट करने वाले, बढ़ते हुए ( ते ) तेरा ( उभयं ) दोनों प्रकार का, इस पृथिवी और आकाश का ( वसव्यं ) ऐश्वर्य कभी ( न क्षीयते ) क्षीण नहीं होता है । तू ( जरितारम् ) विद्वान् उपदेष्टा पुरुष को ( क्षुमन्तं ) अन्न आदि से युक्त ( कृधि ) कर और उसको ( सु-अपत्यस्य ) उत्तम पुत्र वाले ( रायः ) धन का ( पतिम् ) स्वामी ( कृधि ) कर ।
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - गृत्समद ऋषिः ॥ अग्निर्देवता ॥ छन्दः- १, ३ त्रिष्टुप् । ४ विराट् त्रिष्टुप् । ५, ६ निचृत् त्रिष्टुप् । २ पङ्क्तिः ॥ षडृचं सूक्तम् ॥
इस भाष्य को एडिट करें