ऋग्वेद - मण्डल 2/ सूक्त 9/ मन्त्र 6
ऋषिः - गृत्समदः शौनकः
देवता - अग्निः
छन्दः - निचृत्त्रिष्टुप्
स्वरः - धैवतः
सैनानी॑केन सुवि॒दत्रो॑ अ॒स्मे यष्टा॑ दे॒वाँ आय॑जिष्ठः स्व॒स्ति। अद॑ब्धो गो॒पा उ॒त नः॑ पर॒स्पा अग्ने॑ द्यु॒मदु॒त रे॒वद्दि॑दीहि॥
स्वर सहित पद पाठसः । ए॒ना । अनी॑केन । सु॒ऽवि॒दत्रः॑ । अ॒स्मे इति॑ । यष्टा॑ । दे॒वान् । आऽय॑जिष्ठः । स्व॒स्ति । अद॑ब्धः । गो॒पाः । उ॒त । नः॒ । प॒रः॒ऽपाः । अग्ने॑ । द्यु॒ऽमत् । उ॒त । रे॒वत् । दि॒दी॒हि॒ ॥
स्वर रहित मन्त्र
सैनानीकेन सुविदत्रो अस्मे यष्टा देवाँ आयजिष्ठः स्वस्ति। अदब्धो गोपा उत नः परस्पा अग्ने द्युमदुत रेवद्दिदीहि॥
स्वर रहित पद पाठसः। एना। अनीकेन। सुऽविदत्रः। अस्मे इति। यष्टा। देवान्। आऽयजिष्ठः। स्वस्ति। अदब्धः। गोपाः। उत। नः। परःऽपाः। अग्ने। द्युऽमत्। उत। रेवत्। दिदीहि॥
ऋग्वेद - मण्डल » 2; सूक्त » 9; मन्त्र » 6
अष्टक » 2; अध्याय » 6; वर्ग » 1; मन्त्र » 6
अष्टक » 2; अध्याय » 6; वर्ग » 1; मन्त्र » 6
विषय - यज्ञाग्निवत् उत्तमाधिकारी सभापति और सेनापति के कर्त्तव्य ।
भावार्थ -
हे ( अग्ने ) अग्रणी, सेनानायक ! तू ( सः ) वह ( एना ) इस ( अनीकेन ) ज्ञान और सैन्य बल से ( सु विदत्रः ) उत्तम ज्ञानवान् और उत्तम रीति से प्राप्त धन की रक्षा करने हारा, (आ यजिष्ठः) सब से सत्संगति और मैत्रीभाव रखता हुआ, (देवान्) विद्वानों और विजयेच्छुक वीर पुरुषों को ( यष्टा ) मिलाता और वेतनादि देता हुआ ( अदब्धः ) कहीं भी हिंसित न होकर, (नः) हमारा (गोपाः) रक्षक और (परस्पाः) संग्राम आदि संकटों से पार करने वाला एवं ( धुमत् ) तेजस्वी और ( रेवत् ) ऐश्वर्यवान् होकर ( दिदीहि ) प्रकाशित हो और ऐश्वर्य का दान कर । इति प्रथमो वर्गः ॥
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - गृत्समद ऋषिः ॥ अग्निर्देवता ॥ छन्दः- १, ३ त्रिष्टुप् । ४ विराट् त्रिष्टुप् । ५, ६ निचृत् त्रिष्टुप् । २ पङ्क्तिः ॥ षडृचं सूक्तम् ॥
इस भाष्य को एडिट करें