Loading...
ऋग्वेद मण्डल - 5 के सूक्त 21 के मन्त्र
मण्डल के आधार पर मन्त्र चुनें
अष्टक के आधार पर मन्त्र चुनें
  • ऋग्वेद का मुख्य पृष्ठ
  • ऋग्वेद - मण्डल 5/ सूक्त 21/ मन्त्र 1
    ऋषिः - सस आत्रेयः देवता - अग्निः छन्दः - अनुष्टुप् स्वरः - गान्धारः

    म॒नु॒ष्वत्त्वा॒ नि धी॑महि मनु॒ष्वत्समि॑धीमहि। अग्ने॑ मनु॒ष्वद॑ङ्गिरो दे॒वान्दे॑वय॒ते य॑ज ॥१॥

    स्वर सहित पद पाठ

    म॒नु॒ष्वत् । त्वा॒ । नि । धी॒म॒हि॒ । म॒नु॒ष्वत् । सम् । इ॒धी॒म॒हि॒ । अग्ने॑ । म॒नु॒ष्वत् । अ॒ङ्गि॒रः॒ । दे॒वान् । दे॒व॒ऽय॒ते । य॒ज॒ ॥


    स्वर रहित मन्त्र

    मनुष्वत्त्वा नि धीमहि मनुष्वत्समिधीमहि। अग्ने मनुष्वदङ्गिरो देवान्देवयते यज ॥१॥

    स्वर रहित पद पाठ

    मनुष्वत्। त्वा। नि। धीमहि। मनुष्वत्। सम्। इधीमहि। अग्ने। मनुष्वत्। अङ्गिरः। देवान्। देवऽयते। यज ॥१॥

    ऋग्वेद - मण्डल » 5; सूक्त » 21; मन्त्र » 1
    अष्टक » 4; अध्याय » 1; वर्ग » 13; मन्त्र » 1

    भावार्थ -
    भा०-हे (अग्ने) अग्नि ! विद्युत् ! (त्वा ) तुझ को हम ( मनु-वत् ) मननशील पुरुष के तुल्य ( नि धीमहि ) अन्नादि में स्थापित करें, और (मनुष्वत् ) मनुष्य के तुल्य ही जान कर ( सम् इधीमहि ) अच्छी प्रकार प्रदीप्त करे । हे ( अंगिरः ) प्राणवत् प्रिय और प्रीतियुक्त अंशों वाले अग्ने ! तू भी ( मनुष्वत् ) मननशील पुरुष के तुल्य ही ( देव-यते) प्रकाश आदि पदार्थों को चाहने वाले को ( देवान् ) किरण, प्रकाश आदि दिव्य पदार्थ (यज ) दे, प्राप्त करा । (२) हे अग्रणी नायक, (मनु-ध्वत्) मनुष्यों के बल से युक्त बल को उत्तम पद पर स्थापित करें, तुझे अधिक बलवान् बनावें । तू ( देवयते ) देवों के प्रिय प्रजा जन के हितार्थ ( देवान् ) विजयेच्छुक वीरों और व्यवहार कुशल पुरुषों को (यज) संगत कर, राष्ट्र रख और उनका सत्संग कर, उनका दान मान सत्कार कर ।

    ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - सस आत्रेय ऋषिः॥ अग्निर्देवता ॥ छन्दः – १ अनुष्टुप । २ भुरिगुष्णिक् । ३ स्वराडुष्णिक् । ४ निचृद्बृहती ॥ चतुर्ऋचं सूक्तम् ॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top