ऋग्वेद - मण्डल 5/ सूक्त 42/ मन्त्र 2
प्रति॑ मे॒ स्तोम॒मदि॑तिर्जगृभ्यात्सू॒नुं न मा॒ता हृद्यं॑ सु॒शेव॑म्। ब्रह्म॑ प्रि॒यं दे॒वहि॑तं॒ यदस्त्य॒हं मि॒त्रे वरु॑णे॒ यन्म॑यो॒भु ॥२॥
स्वर सहित पद पाठप्रति॑ । मे॒ । स्तोम॑म् । अदि॑तिः । ज॒गृ॒भ्या॒त् । सू॒नुम् । न । मा॒ता । हृद्य॑म् । सु॒ऽशेव॑म् । ब्रह्म॑ । प्रि॒यम् । दे॒वऽहि॑तम् । यत् । अस्ति॑ । अ॒हम् । मि॒त्रे । वरु॑णे । यत् । म॒यः॒ऽभुः ॥
स्वर रहित मन्त्र
प्रति मे स्तोममदितिर्जगृभ्यात्सूनुं न माता हृद्यं सुशेवम्। ब्रह्म प्रियं देवहितं यदस्त्यहं मित्रे वरुणे यन्मयोभु ॥२॥
स्वर रहित पद पाठप्रति। मे। स्तोमम्। अदितिः। जगृभ्यात्। सूनुम्। न। माता। हृद्यम्। सुऽशेवम्। ब्रह्म। प्रियम्। देवऽहितम्। यत्। अस्ति। अहम्। मित्रे। वरुणे। यत्। मयःऽभु ॥२॥
ऋग्वेद - मण्डल » 5; सूक्त » 42; मन्त्र » 2
अष्टक » 4; अध्याय » 2; वर्ग » 17; मन्त्र » 2
अष्टक » 4; अध्याय » 2; वर्ग » 17; मन्त्र » 2
विषय - अखण्ड शासक परिषत् अदिति । उसके मातृवत् कर्त्तव्य
भावार्थ -
भा०- ( अदितिः) अखण्ड शासन करने वाली परिषत् और दीनता रहित प्रजावर्ग ( मे ) मेरे ( स्तोमम् ) बलवीर्य, वचन, अधिकार और जन समूह को ( प्रति जगृभ्यात् ) ऐसे स्वीकार करे जैसे ( हृद्यं ) हृदयहारी ( सुशेवं ) उत्तम सुखजनक (सूनुं माता न ) पुत्र को माता स्वीकार करती है । ( यत् मयोभु ) जो सुखजनक (ब्रह्म) धन, बल वा ज्ञान ( देवहितं ) विद्वानों के हितकारी और ( प्रियम् ) अति प्रिय ( अस्ति ) है उसको ( अहं ) मैं ( मित्रे ) सर्वस्नेही और ( वरुणे ) सर्व दुःखवारक, श्रेष्ठ नायक स्वामी के अधीन रहकर प्राप्त करूं ।
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - अत्रिर्ऋषिः ॥ विश्वेदेवा देवताः ॥ छन्द:-१, ४, ६, ११, १२, १५, १६, १८ निचृत् त्रिष्टुप् । २ विराट् त्रिष्टुप् । ३, ५, ७, ८,९, १३,१४ त्रिष्टुप् । १७ याजुषी पंक्ति: । १० भुरिक् पंक्तिः ॥ अष्टादशर्चं सूक्तम् ॥
इस भाष्य को एडिट करें