English
ऋग्वेद - मण्डल 7/ सूक्त 86/ मन्त्र 1
धीरा॒ त्व॑स्य महि॒ना ज॒नूंषि॒ वि यस्त॒स्तम्भ॒ रोद॑सी चिदु॒र्वी । प्र नाक॑मृ॒ष्वं नु॑नुदे बृ॒हन्तं॑ द्वि॒ता नक्ष॑त्रं प॒प्रथ॑च्च॒ भूम॑ ॥
स्वर सहित पद पाठधीरा॑ । तु । अ॒स्य॒ । म॒हि॒ना । ज॒नूंषि॑ । वि । यः । त॒स्तम्भ॑ । रोद॑सी॒ इति॑ । चि॒त् । उ॒र्वी इति॑ । प्र । नाक॑म् । ऋ॒ष्वम् । नु॒नु॒दे॒ । बृ॒हन्त॑म् । द्वि॒ता । नक्ष॑त्रम् । प॒प्रथ॑त् । च॒ । भूम॑ ॥
स्वर रहित मन्त्र
धीरा त्वस्य महिना जनूंषि वि यस्तस्तम्भ रोदसी चिदुर्वी । प्र नाकमृष्वं नुनुदे बृहन्तं द्विता नक्षत्रं पप्रथच्च भूम ॥
स्वर रहित पद पाठधीरा । तु । अस्य । महिना । जनूंषि । वि । यः । तस्तम्भ । रोदसी इति । चित् । उर्वी इति । प्र । नाकम् । ऋष्वम् । नुनुदे । बृहन्तम् । द्विता । नक्षत्रम् । पप्रथत् । च । भूम ॥ ७.८६.१
ऋग्वेद - मण्डल » 7; सूक्त » 86; मन्त्र » 1
अष्टक » 5; अध्याय » 6; वर्ग » 8; मन्त्र » 1
अष्टक » 5; अध्याय » 6; वर्ग » 8; मन्त्र » 1
विषय - वरुण, परमेश्वर का वर्णन ।
भावार्थ -
वरुण परमेश्वर का स्वरूप। ( अस्म महिना ) इस महान् सामर्थ्य से (जनूंषि ) जन्म लेने वाले समस्त प्राणि वर्ग ( धीरा ) बुद्धत होते हैं। ( यः ) जो ( चित् ) पूजनीय ( उर्वी रोदसी ) विशाल सूर्य या आकाश और भूमि दोनों लोकों को ( तस्तम्भ ) थामे हुए है, वह ही ( बृहन्तं ) बड़े भारी ( ऋष्वं ) महान् ( नाकम् ) सुखस्वरूप परमानन्द को ( प्र नुनुदे ) प्रदान करता है, वही बड़े भारी सूर्य को भी चलाता है । वह ही ( भूम नक्षत्रं च ) बहुत से नक्षत्र गण को ( पप्रथत् ) विस्तृत करता है ।
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - वसिष्ठ ऋषि: ॥ वरुणो देवता ॥ छन्दः – १, ३, ४, ५, ८ निचृत् त्रिष्टुप्। २, ७ विराट् त्रिष्टुप्। ६ त्रिष्टुप्॥ अष्टर्चं सूक्तम्॥
इस भाष्य को एडिट करें