English
ऋग्वेद - मण्डल 7/ सूक्त 92/ मन्त्र 1
आ वा॑यो भूष शुचिपा॒ उप॑ नः स॒हस्रं॑ ते नि॒युतो॑ विश्ववार । उपो॑ ते॒ अन्धो॒ मद्य॑मयामि॒ यस्य॑ देव दधि॒षे पू॑र्व॒पेय॑म् ॥
स्वर सहित पद पाठआ । वा॒यो॒ इति॑ । भू॒ष॒ । शु॒चि॒ऽपाः॒ । उप॑ । नः॒ । स॒हस्र॑म् । ते॒ । नि॒ऽयुतः॑ । वि॒श्व॒ऽवा॒र॒ । उपो॒ इति॑ । ते॒ । अन्धः॑ । मद्य॑म् । अ॒या॒मि॒ । यस्य॑ । दे॒व॒ । द॒धि॒षे । पू॒र्व॒ऽपेय॑म् ॥
स्वर रहित मन्त्र
आ वायो भूष शुचिपा उप नः सहस्रं ते नियुतो विश्ववार । उपो ते अन्धो मद्यमयामि यस्य देव दधिषे पूर्वपेयम् ॥
स्वर रहित पद पाठआ । वायो इति । भूष । शुचिऽपाः । उप । नः । सहस्रम् । ते । निऽयुतः । विश्वऽवार । उपो इति । ते । अन्धः । मद्यम् । अयामि । यस्य । देव । दधिषे । पूर्वऽपेयम् ॥ ७.९२.१
ऋग्वेद - मण्डल » 7; सूक्त » 92; मन्त्र » 1
अष्टक » 5; अध्याय » 6; वर्ग » 14; मन्त्र » 1
अष्टक » 5; अध्याय » 6; वर्ग » 14; मन्त्र » 1
विषय - वायुवत्, विवेकी विद्वान् निर्णायक के कर्तव्य ।
भावार्थ -
हे (शुचिपाः) 'शुचि' अर्थात् शुद्ध चरित्रवन् ! निष्पाप, निर्दोष, निरपराध, ईमानदार की रक्षा करने वाले ! हे (वायो) तुष और अन्नों को पृथक् २ करनेवाले वायु के समान सत्य और असत्य का विवेक करने हारे विद्वन् ! तू ( नः उप आ भूष ) हमें सदा प्राप्त हों, हमें सुशोभित कर । हे (विश्व-वार) सब से वरण करने योग्य ! सब पापों के वारक ! ( ते सहस्रं नियुतः ) तेरे अधीन सहस्रों नियुक्त आज्ञा पालक हैं । हे ( देव ) विद्वन् ! तू ( यस्य पूर्वपेयं ) जिसके पूर्व पालन करने योग्य अंश को ( दधिषे ) धारण करता है मैं उसी ( मद्यम् ) तृप्तिकारक, हर्षजनक ( अन्धः ) उत्तम अन्न को ( ते उपो अयामि ) तेरे लिये प्राप्त कराऊं ।
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - वसिष्ठ ऋषिः ॥ १, ३—५ वायुः । २ इन्द्रवायू देवते । छन्दः —१ निचृत् त्रिष्टुप् । २, ३, ४ विराट् त्रिष्टुप् । ५ आर्षी त्रिष्टुप् ॥
इस भाष्य को एडिट करें