English
ऋग्वेद - मण्डल 7/ सूक्त 92/ मन्त्र 2
प्र सोता॑ जी॒रो अ॑ध्व॒रेष्व॑स्था॒त्सोम॒मिन्द्रा॑य वा॒यवे॒ पिब॑ध्यै । प्र यद्वां॒ मध्वो॑ अग्रि॒यं भर॑न्त्यध्व॒र्यवो॑ देव॒यन्त॒: शची॑भिः ॥
स्वर सहित पद पाठप्र । सोता॑ । जी॒रः । अ॒ध्व॒रेषु॑ । अ॒स्था॒त् । सोम॑म् । इन्द्रा॑य । वा॒यवे॑ । पिब॑ध्यै । प्र । यत् । वा॒म् । मध्वः॑ । अ॒ग्रि॒यम् । भर॑न्ति । अ॒ध्व॒र्यवः॑ । दे॒व॒ऽयन्तः॑ । शची॑भिः ॥
स्वर रहित मन्त्र
प्र सोता जीरो अध्वरेष्वस्थात्सोममिन्द्राय वायवे पिबध्यै । प्र यद्वां मध्वो अग्रियं भरन्त्यध्वर्यवो देवयन्त: शचीभिः ॥
स्वर रहित पद पाठप्र । सोता । जीरः । अध्वरेषु । अस्थात् । सोमम् । इन्द्राय । वायवे । पिबध्यै । प्र । यत् । वाम् । मध्वः । अग्रियम् । भरन्ति । अध्वर्यवः । देवऽयन्तः । शचीभिः ॥ ७.९२.२
ऋग्वेद - मण्डल » 7; सूक्त » 92; मन्त्र » 2
अष्टक » 5; अध्याय » 6; वर्ग » 14; मन्त्र » 2
अष्टक » 5; अध्याय » 6; वर्ग » 14; मन्त्र » 2
विषय - उत्तम शासक के कर्त्तव्य ।
भावार्थ -
( यत् ) जिस ( मध्वः ) शत्रुपीड़क बल और मधुर ऐश्वर्य के ( अग्रियं ) प्रमुख पद तथा श्रेष्ठ भाग को ( देवयन्तः ) शुभगुणों और उत्तम फलों की आकांक्षा करने वाले ( अध्वर्यवः ) प्रजा की हिंसा से रहित राष्ट्र-पालक के कर्त्ताजन ( वां प्र भरन्ति ) आप दोनों के लिये प्राप्त कराते हैं, उस ( सोमम् ) ऐश्वर्य या बल वीर्य को ( इन्द्राय वायवे ) विद्युत्, पवन, सूर्य वायुवत् तेजस्वी और बलवान् पुरुष के ( पिबध्यै ) उपभोग और रक्षा के लिये ( अध्वरेषु ) यज्ञादि उपकारक कार्यों, यज्ञों में ( वीरः सोता ) वृद्ध विद्वान् ऐश्वर्योत्पादक वा शासक, ( प्र अस्थात् ) प्राप्त करे और उस पर शासन करे ।
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - वसिष्ठ ऋषिः ॥ १, ३—५ वायुः । २ इन्द्रवायू देवते । छन्दः —१ निचृत् त्रिष्टुप् । २, ३, ४ विराट् त्रिष्टुप् । ५ आर्षी त्रिष्टुप् ॥
इस भाष्य को एडिट करें