ऋग्वेद - मण्डल 8/ सूक्त 71/ मन्त्र 2
ऋषिः - सुदीतिपुरुमीळहौ तयोर्वान्यतरः
देवता - अग्निः
छन्दः - निचृद्गायत्री
स्वरः - षड्जः
न॒हि म॒न्युः पौरु॑षेय॒ ईशे॒ हि व॑: प्रियजात । त्वमिद॑सि॒ क्षपा॑वान् ॥
स्वर सहित पद पाठन॒हि । म॒न्युः । पौरु॑षेयः । ईशे॑ । हि । वः॒ । प्रि॒य॒ऽजा॒त॒ । त्वम् । इत् । अ॒सि॒ । क्षपा॑ऽवान् ॥
स्वर रहित मन्त्र
नहि मन्युः पौरुषेय ईशे हि व: प्रियजात । त्वमिदसि क्षपावान् ॥
स्वर रहित पद पाठनहि । मन्युः । पौरुषेयः । ईशे । हि । वः । प्रियऽजात । त्वम् । इत् । असि । क्षपाऽवान् ॥ ८.७१.२
ऋग्वेद - मण्डल » 8; सूक्त » 71; मन्त्र » 2
अष्टक » 6; अध्याय » 5; वर्ग » 11; मन्त्र » 2
अष्टक » 6; अध्याय » 5; वर्ग » 11; मन्त्र » 2
विषय - उस के आवश्यक गुणों का वर्णन।
भावार्थ -
हे ( प्रिय-जात ) उत्पन्न बालकवत् प्रजाओं को तृप्त करने हारे राजन् ! ( वः ) तुझ पर ( पौरुषेयः मन्युः ) मनुष्यों का क्रोध भी ( नहि ईशे ) नहीं वश कर सकता। ( त्वम् इत् क्षपावान् असि ) तू ही शत्रुओं का नाश कर देने वाली भारी सेनादि का स्वामी ( असि ) है।
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - सुदीतिपुरुमीळ्हौ तयोर्वान्यतर ऋषिः॥ अग्निर्देवता॥ छन्दः—१, ४, ७ विराड् गायत्री। २, ६, ८, ९ निचृद् गायत्री। ३, ५ गायत्री। १०, १०, १३ निचृद् बृहती। १४ विराड् बृहती। १२ पादनिचृद् बृहती। ११, १५ बृहती॥ पञ्चदशर्चं सूक्तम्॥
इस भाष्य को एडिट करें