ऋग्वेद - मण्डल 8/ सूक्त 72/ मन्त्र 2
ऋषिः - हर्यतः प्रागाथः
देवता - अग्निर्हर्वीषि वा
छन्दः - पादनिचृद्गायत्री
स्वरः - षड्जः
नि ति॒ग्मम॒भ्यं१॒॑शुं सीद॒द्धोता॑ म॒नावधि॑ । जु॒षा॒णो अ॑स्य स॒ख्यम् ॥
स्वर सहित पद पाठनि । ति॒ग्मम् । अ॒भि । अं॒शुम् । सीद॑त् । होता॑ । म॒नौ । अधि॑ । जु॒षा॒णः । अ॒स्य॒ । स॒ख्यम् ॥
स्वर रहित मन्त्र
नि तिग्ममभ्यं१शुं सीदद्धोता मनावधि । जुषाणो अस्य सख्यम् ॥
स्वर रहित पद पाठनि । तिग्मम् । अभि । अंशुम् । सीदत् । होता । मनौ । अधि । जुषाणः । अस्य । सख्यम् ॥ ८.७२.२
ऋग्वेद - मण्डल » 8; सूक्त » 72; मन्त्र » 2
अष्टक » 6; अध्याय » 5; वर्ग » 14; मन्त्र » 2
अष्टक » 6; अध्याय » 5; वर्ग » 14; मन्त्र » 2
विषय - गुरु का सप्रेम शासन।
भावार्थ -
( तिग्मं अंशुं अभि ) तीक्ष्ण, व्यापक ज्ञानवान् पुरुष के सम्मुख ( होता ) ज्ञान के ग्रहण कराने वाला पुरुष ( मनौ अधि) मनन शील शिष्य के ऊपर ( नि सीदत् ) विराजे और वह ( अस्य सख्यं जुषाणः ) इसके प्रेम भाव को प्राप्त करने वाला हो।
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - हर्यतः प्रागाथ ऋषिः। अग्निर्हवींषि वा देवता॥ छन्द्रः—१, ३, ८—१०, १२, १६ गायत्री। २ पादनिचृद् गायत्री। ४—६, ११, १३—१५, १७निचृद् गायत्री। ७, १८ विराड् गायत्री॥ अष्टादशर्चं सूक्तम्॥
इस भाष्य को एडिट करें