English
Sidebar
सामवेद के मन्त्र
सामवेद - मन्त्रसंख्या 461
ऋषिः - परुच्छेपो दैवोदासिः
देवता - विश्वेदेवाः
छन्दः - अत्यष्टिः
स्वरः - गान्धारः
काण्ड नाम - ऐन्द्रं काण्डम्
5
अ꣢स्तु꣣ श्रौ꣡ष꣢ट्पु꣣रो꣢ अ꣣ग्निं꣢ धि꣣या꣡ द꣢ध꣣ आ꣡ नु त्यच्छर्धो꣢꣯ दि꣣व्यं꣡ वृ꣢णीमह इन्द्रवा꣣यू꣡ वृ꣢णीमहे । य꣡द्ध꣢ क्रा꣣णा꣢ वि꣣व꣢स्व꣢ते꣣ ना꣡भा꣢ स꣣न्दा꣢य꣣ न꣡व्य꣢से । अ꣢ध꣣ प्र꣢ नू꣣न꣡मुप꣢꣯ यन्ति धी꣣त꣡यो꣢ दे꣣वा꣢꣫ꣳअच्छा꣣ न꣢ धी꣣त꣡यः꣢ ॥४६१॥
स्वर सहित पद पाठअ꣡स्तु꣢꣯ । श्रौ꣡ष꣢꣯ट् । पु꣣रः꣢ । अ꣣ग्नि꣢म् । धि꣣या꣢ । द꣣धे । आ꣢ । नु । त्यत् । श꣡र्धः꣢꣯ । दि꣣व्य꣢म् । वृ꣣णीमहे । इन्द्रवायू꣢ । इ꣣न्द्र । वायू꣡इति꣢ । वृ꣣णीमहे । य꣢त् । ह꣣ । क्राणा꣢ । वि꣣व꣡स्व꣢ते । वि꣣ । व꣡स्व꣢꣯ते । ना꣡भा꣢꣯ । स꣣न्दा꣡य꣢ । स꣣म् । दा꣡य꣢꣯ । न꣡व्य꣢꣯से । अ꣡ध꣢꣯ । प्र । नू꣣न꣢म् । उ꣡प꣢꣯ । य꣣न्ति । धीत꣡यः꣢ । दे꣡वा꣢न् । अ꣡च्छ꣢꣯ । न । धी꣣त꣡यः꣢ ॥४६१॥
स्वर रहित मन्त्र
अस्तु श्रौषट्पुरो अग्निं धिया दध आ नु त्यच्छर्धो दिव्यं वृणीमह इन्द्रवायू वृणीमहे । यद्ध क्राणा विवस्वते नाभा सन्दाय नव्यसे । अध प्र नूनमुप यन्ति धीतयो देवाꣳअच्छा न धीतयः ॥४६१॥
स्वर रहित पद पाठ
अस्तु । श्रौषट् । पुरः । अग्निम् । धिया । दधे । आ । नु । त्यत् । शर्धः । दिव्यम् । वृणीमहे । इन्द्रवायू । इन्द्र । वायूइति । वृणीमहे । यत् । ह । क्राणा । विवस्वते । वि । वस्वते । नाभा । सन्दाय । सम् । दाय । नव्यसे । अध । प्र । नूनम् । उप । यन्ति । धीतयः । देवान् । अच्छ । न । धीतयः ॥४६१॥
सामवेद - मन्त्र संख्या : 461
(कौथुम) पूर्वार्चिकः » प्रपाठक » 5; अर्ध-प्रपाठक » 2; दशतिः » 3; मन्त्र » 5
(राणानीय) पूर्वार्चिकः » अध्याय » 4; खण्ड » 12;
Acknowledgment
(कौथुम) पूर्वार्चिकः » प्रपाठक » 5; अर्ध-प्रपाठक » 2; दशतिः » 3; मन्त्र » 5
(राणानीय) पूर्वार्चिकः » अध्याय » 4; खण्ड » 12;
Acknowledgment
विषय - "Missing"
भावार्थ -
भा० = ( धिया ) = आधानकर्म या ध्यानबल से ( पुरः ) = साक्षात् ( अग्नि ) = प्रकाशस्वरूप देव अग्नि को ( दधे ) = धारण करता हूं, ( त्यत् शर्द्धा: ) = उसके बल में ( दिव्य ) = प्रदीप्त ज्योति को ( अनुवृणीमहे ) = निरन्तर प्रत्यक्ष वरण करते या प्राप्त करते हैं और ( इन्द्रवायू ) = आत्मा और प्राण दोनों का ( वृणीमहे ) = साक्षात् करते हैं । ( यत् ) = जो दोनों ( ह ) = निश्चय से ( नव्यसे ) = सदा नवीन ( विवस्वते ) = सूर्य या सूर्य के समान आत्मा के ( नार्भौ ) = आकर्षण शक्ति में ( संदाय ) = अच्छी प्रकार अल्प २ प्राणों को अर्पण करके, जोड़कर ( क्राणा ) = समस्त देहों को रचते हैं । ( अध ) = और हम ( धीतय ) = ध्यान योग से उपासना करने हारे या अध्ययन द्वारा ज्ञान सम्पादन करने हारे ( धीतय इव ) = रश्मियों के समान या विद्वानों या आगे जाने हारी अंगुलियों या शिष्यों के समान ( देवान् ) = देवों-विद्वानों के ( नूनं प्र उपयन्ति ) = अत्यन्त समीप पहुंचते हैं ।
टिप्पणी -
४६१–‘तच्छर्द्धो,' ‘विवस्वति', 'सदायिनव्यसा, ' 'प्रसू न उपयन्तु' इति ऋ० ।
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर -
ऋषिः - परुच्छेप:।
देवता - विश्वेदेवाः।
छन्दः - अत्यष्टिः।
स्वरः - गान्धारः।
इस भाष्य को एडिट करें