English
अथर्ववेद - काण्ड 3/ सूक्त 18/ मन्त्र 3
न॒हि ते॒ नाम॑ ज॒ग्राह॒ नो अ॒स्मिन्र॑मसे॒ पतौ॑। परा॑मे॒व प॑रा॒वतं॑ स॒पत्नीं॑ गमयामसि ॥
स्वर सहित पद पाठन॒हि । ते॒ । नाम॑ । ज॒ग्राह॑ । नो इति॑ । अ॒स्मिन् । र॒म॒से॒ । पतौ॑ । परा॑म् । ए॒व । प॒रा॒ऽवत॑म् । स॒ऽपत्नी॑म् । ग॒म॒या॒म॒सि॒ ॥१८.३॥
स्वर रहित मन्त्र
नहि ते नाम जग्राह नो अस्मिन्रमसे पतौ। परामेव परावतं सपत्नीं गमयामसि ॥
स्वर रहित पद पाठनहि । ते । नाम । जग्राह । नो इति । अस्मिन् । रमसे । पतौ । पराम् । एव । पराऽवतम् । सऽपत्नीम् । गमयामसि ॥१८.३॥
अथर्ववेद - काण्ड » 3; सूक्त » 18; मन्त्र » 3
विषय - ब्रह्म-विद्या की विरोधिनी अविद्या के नाश का उपदेश ।
भावार्थ -
हे सपत्नि ! अविद्ये ! (ते नाम) तेरे नाम और स्वरूप को मैं ब्रह्म-विद्या (नहि जग्राह) कभी नहीं ग्रहण करती । और तू (अस्मिन् पतौ) इस परिपालक ब्रह्म में कभी (नो रमसे) रमण भी नहीं करती। और हम विद्यावान् पुरुष भी (सपत्नीम्) तुझ अविद्या को (पराम् एव परावतम्) दूर ही दूर (गमयामसि) हटाया करते हैं।
टिप्पणी -
(प्र०) ‘नह्यस्या नाम गृभ्णामि नोऽस्मिन् रमते जने’ इति ऋ०।
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - अथर्वा ऋषिः । वनस्पतिर्देवता । १-३, ५ अनुष्टुभः । ४ चतुष्पदा अनुष्टुप्-गर्भा उष्णिग् । १ उष्णिग् गर्भा पथ्यापंक्तिः। षडृचं सूक्तम्॥
इस भाष्य को एडिट करें