English
अथर्ववेद - काण्ड 10/ सूक्त 8/ मन्त्र 16
सूक्त - कुत्सः
देवता - आत्मा
छन्दः - त्रिष्टुप्
सूक्तम् - ज्येष्ठब्रह्मवर्णन सूक्त
यतः॒ सूर्य॑ उ॒देत्यस्तं॒ यत्र॑ च॒ गच्छ॑ति। तदे॒व म॑न्ये॒ऽहं ज्ये॒ष्ठं तदु॒ नात्ये॑ति॒ किं च॒न ॥
स्वर सहित पद पाठयत॑: । सूर्य॑: । उ॒त्ऽएति॑ । अस्त॑म् । यत्र॑ । च॒ । गच्छ॑ति । तत् । ए॒व । म॒न्ये॒ । अ॒हम् । ज्ये॒ष्ठम् । तत् । ऊं॒ इति॑ । न । अति॑ । ए॒ति॒ । किम् । च॒न ॥८.१६॥
स्वर रहित मन्त्र
यतः सूर्य उदेत्यस्तं यत्र च गच्छति। तदेव मन्येऽहं ज्येष्ठं तदु नात्येति किं चन ॥
स्वर रहित पद पाठयत: । सूर्य: । उत्ऽएति । अस्तम् । यत्र । च । गच्छति । तत् । एव । मन्ये । अहम् । ज्येष्ठम् । तत् । ऊं इति । न । अति । एति । किम् । चन ॥८.१६॥
अथर्ववेद - काण्ड » 10; सूक्त » 8; मन्त्र » 16
পদার্থ -
য়তঃ সূর্য় উদেত্যস্তং য়ত্র চ গচ্ছতি।
তদেব মন্যে হং জ্যেষ্ঠং তদু নাত্যেতি কিং চন ।।২৯।।
(অথর্ব ১০।৮।১৬)
পদার্থঃ (য়তঃ) যে পরমাত্মার প্রেরণা থেকে (সূর্য়ঃ) সূর্য (উদেতি) উদয় হয় (চ) এবং (য়ত্র) যাঁর বিধানেই (অস্তম্) অস্ত (গচ্ছতি) প্রাপ্ত হয়, (তৎ এব) তাঁকেই (জ্যেষ্ঠম্) সবচেয়ে বড় হিসেবে (অহম্ মন্যে) আমি মানি। (তৎ উ) তাঁকে (কিঞ্চন) কেউই (নাত্যেতি) উল্লঙ্ঘন করতে পারে না।
ভাবার্থ -
ভাবার্থঃ যে সর্বশক্তিমান জগদীশ্বর এই তেজপুঞ্জ সূর্য উৎপন্ন করেছেন, যে জগদীশ্বরের প্রেরণা হতে এই সূর্য অস্ত হয়, সেই পরমাত্মাকেই আমি সবচেয়ে শ্রেষ্ঠ আর সবচেয়ে বড় মানি। এমন সামর্থ্যবান ভগবানকে কেউ উল্লঙ্ঘন করতে পারে না। তাঁর আজ্ঞাতেই সূর্য চন্দ্রাদি সকল লোক লোকান্তর বর্তমান আছে। সেই পরমাত্মাকে উলঙ্ঘন করার শক্তি কারো নেই ।।২৯।।
इस भाष्य को एडिट करें