English
साइडबार
ऋग्वेद मण्डल - 10 के सूक्त 123 के मन्त्र
मण्डल के आधार पर मन्त्र चुनें
अष्टक के आधार पर मन्त्र चुनें
ऋग्वेद - मण्डल 10/ सूक्त 123/ मन्त्र 3
स॒मा॒नं पू॒र्वीर॒भि वा॑वशा॒नास्तिष्ठ॑न्व॒त्सस्य॑ मा॒तर॒: सनी॑ळाः । ऋ॒तस्य॒ साना॒वधि॑ चक्रमा॒णा रि॒हन्ति॒ मध्वो॑ अ॒मृत॑स्य॒ वाणी॑: ॥
स्वर सहित पद पाठस॒मा॒नम् । पू॒र्वीः । अ॒भि । व॒व॒शा॒नाः । तिष्ठ॑न् । व॒त्सस्य॑ । मा॒तरः॑ । सऽनी॑ळाः । ऋ॒तस्य॑ । सानौ॑ । अधि॑ । च॒क्र॒मा॒णाः । रि॒हन्ति॑ । मध्वः॑ । अ॒मृत॑स्य । वाणीः॑ ॥
स्वर रहित मन्त्र
समानं पूर्वीरभि वावशानास्तिष्ठन्वत्सस्य मातर: सनीळाः । ऋतस्य सानावधि चक्रमाणा रिहन्ति मध्वो अमृतस्य वाणी: ॥
स्वर रहित पद पाठसमानम् । पूर्वीः । अभि । ववशानाः । तिष्ठन् । वत्सस्य । मातरः । सऽनीळाः । ऋतस्य । सानौ । अधि । चक्रमाणाः । रिहन्ति । मध्वः । अमृतस्य । वाणीः ॥ १०.१२३.३
ऋग्वेद - मण्डल » 10; सूक्त » 123; मन्त्र » 3
अष्टक » 8; अध्याय » 7; वर्ग » 7; मन्त्र » 3
अष्टक » 8; अध्याय » 7; वर्ग » 7; मन्त्र » 3
পদার্থ -
যঃ প্রাণতো নিমিষতো মহিত্বৈক ইদ্রাজা জগতো বভূব।
য ঈশে অস্য দ্বিপদশ্চতুষ্পদঃ কস্মৈ দেবায় হবিষা বিধেম।।৪৩।।
(ঋগ্বেদ ১০।১২১।৩)
পদার্থঃ (যঃ) যিনি (মহিত্বা) নিজের অনন্ত মহিমা দ্বারা (প্রাণতঃ) শ্বাস গ্রহণকারী (নিমিষতঃ) প্রাণীরূপ (জগতঃ) সমগ্র জগতের (এক ইৎ) একমাত্র (রাজা) বিরাজমান রাজা (বভূব) হিসেবে অধিষ্ঠিত, (যঃ) যিনি (অস্য দ্বিপদঃ) এই দ্বিপদ যুক্ত শরীর এবং (চতুষ্পদঃ) গো আদি চতুষ্পদীয় শরীরের (ঈশে) রচনা করে তাদের শাসনকর্তা; (কস্মৈ) সুখস্বরূপ, সুখদায়ক (দেবায়) কামনার যোগ্য সেই পরমব্রহ্মের প্রাপ্তির জন্য (হবিষা) সকল সামর্থ্য দ্বারা (বিধেম) বিশেষ ভক্তি করি।
ভাবার্থ -
ভাবার্থঃ হে পরমাত্মা! তুমি এই জীব ও জড় জগতের একমাত্র রাজাধিরাজ, সমস্ত জগতের উৎপন্নকর্তা, সকল ঐশ্বর্যযুক্ত মহাত্মা ন্যায়াধীশ তুমিই। হে জগৎপতি! তোমার উপাসনা দ্বারাই ধর্ম-অর্থ-কাম ও মোক্ষ এই চার পুরুষার্থ প্রাপ্ত হওয়া সম্ভব, অন্য কারো উপাসনা দ্বারা কখনোই নয়।।৪৩।।
इस भाष्य को एडिट करें